Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Erciyes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NAZİRE GÜLŞAH KÜTÜK DİNÇEL
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Ali İrfan İlbaş
Eş Danışman: Erman Beyzi
Özet:
Bu araştırma,
farklı bitki gelişim dönemlerinde ve değişen dozlarda selenyum uygulamasının, bazı çemen (Trigonella foenum graecum L.)
çeşitlerinde verim ve kaliteye
etkisini belirlemek amacıyla, Erciyes Üniversitesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi’ne ait arazide
2021-2022 yazlık yetiştirme periyodunda iki yıl süre ile yürütülmüştür. Deneme, tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre dört tekerrürlü
olarak kurulmuştur. Çalışmada ana parselleri farklı bitki gelişim dönemleri
(fide, çiçeklenme ve tohum), alt parselleri çeşitler (Gürarslan, Çiftçi, Berkem) ve altın altı parselleri ise selenyum dozları
(0, 25, 50 ve 75 g/ha) oluşturmaktadır. Çalışma
sonunda selenyumun farklı bitki gelişim dönemlerinde uygulanmasının birinci yıl
bitki başına bakla sayısı ve protein oranı, ikinci yıl ise bitkide dal sayısı
üzerinde istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur. Uygulanan selenyum
dozları, birinci yılda bitki boyu ve baklada tohum sayısı hariç, incelenen tüm
özellikler üzerinde etkili olmamıştır. Biyolojik verim ve protein oranı sadece
ikinci yılda çeşitler arasında önemli bulunmuştur. Çalışma neticesinde ortalama
değerler incelendiğinde, 2021 yılında bitki boyu 42.18–52.88 cm, bitkide dal sayısı 1.90–2.98 adet/bitki, bitki
başına bakla sayısı 10.73–30.10 adet/bitki,
baklada tohum sayısı 10.98-13.30 adet/bakla, bakla boyu 11.15-12.40 cm, ilk
bakla yüksekliği 11.15-13.55 cm, bin tohum
ağırlığı 12.45–15.19 g, biyolojik verim 187.96-379.91 kg/da, tohum verimi 56.87-123.01 kg/da, hasat
indeksi % 23.75-38.15, sabit yağ oranı % 3.91-5.09 ve protein oranı % 22.05-25.73 arasında değişim
göstermiştir. 2022 yılında ise; bitki boyu 38.88–49.78 cm,
bitkide dal sayısı 1.33–2.00 adet/bitki,
bitki başına bakla sayısı 8.95–12.23 adet/bitki, baklada tohum sayısı 7.82-10.96 adet, bakla boyu 11.09-12.37 cm, ilk bakla yüksekliği 9.10-11.38 cm, bin tane ağırlığı 16.48-19.25 g,
biyolojik verim 257.69-457.78 kg/da,
tohum verimi 37.61-72.13 kg/da, hasat
indeksi % 10.78-21.45, sabit yağ oranı % 4.06-5.08 ve protein oranı %
25.23-29.82 arasında değişim göstermiştir.
Anahtar Kelimeler: Çemen,
selenyum, bitki gelişim
dönemleri, tohum verimi, sabit yağ oranı