Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Erciyes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Hayrettin Kıraç
Danışman: Osman Gülşen
Özet:
Bu çalıĢma için 38 farklı lokasyondan sarımsak genotipleri toplanmıĢ ve Erciyes
Üniversitesi Ziraat Fakültesi laboratuvarlarında morfolojik ve moleküler
karakterizasyonu yapılmıĢtır. ÇalıĢmada kullanılan sarımsak tipleri arasında morfolojik
ve moleküler seviyede büyük bir varyasyonun olduğu görülmüĢtür. Morfolojik
karakterizasyon için baĢ yaĢ ağırlığı, baĢ kuru ağırlığı, baĢ çapı, baĢ yüksekliği, diĢ
sayısı, diĢ atma durumu ve kabuk rengi gibi parametrelere bakılmıĢtır. Morfolojik
verilerle SAS programı ile varyans analizi yapılmıĢtır. KahramanmaraĢ4 tipi yaĢ ağırlık,
kuru ağırlık ve baĢ çapı gibi parametrelerde istatistiki olarak önemli düzeyde farklı
çıkmıĢtır. Moleküler karakterizasyon açısından toplamda 17 inter-simple sequence
repeats (ISSR) primerleri ile test edilmiĢ ve kaydedilebilir net bantlar verdiği tespit
edilen 10 primer seçilerek analizlerde kullanılmıĢtır. Moleküler verilere dayalı olarak
NTSYS Version 2.1 programıyla Dice benzerlik matriksi yapılmıĢ ve bu da UPGMA
dendrogramı çiziminde kullanılmıĢtır. Ortalama farklılık yöntemine göre oluĢturulan
matriks ise neighbour-joining analizinde kullanılmıĢtır. Yapılan analizlerde Tunceli
bölgesine ait TekDiĢ31 sarımsak tipi diğer sarımsak tiplerine göre istatistiksel olarak
önemli düzeyde farklı çıkmıĢtır. Tek diĢ sarımsak hariç diğer genotipler arasında 0.85
ile 1.00 arasında değiĢen Dice‟ın benzerlik katsayıları arasında yer almıĢtır. Genel
olarak bazı sarımsak klonları (MaraĢ3 ile Kayseri30, Urfa33 ile Topaklı35,
Kastamonu22 ile Kastamonu28, Urfa10 Kastamonu14 Kastamonu15 Kastamonu20
Kastamonu25 Kastamonu29 ile Bademci23) tamamen birbirine benzer bulunurken
diğerleri arasında çok az farklılıklar bulunmuĢtur. DNA ve morfolojik verilere dayalı
benzerlik matriksleri arasında benzerlik bulunamamıĢtır. Sonuç olarak yapılan
çalıĢmalar sarımsak bitkisinin klonal yolla çoğaltılmasına rağmen geniĢ bir morfolojik
ve kısmen moleküler varyasyonu içinde barındırdığını ortaya koymaktadır. Bu
bulgulardan sarımsak genotipleri arasında meydana gelen varyasyonun büyük oranda
mutasyon kaynaklı olabileceği kanaatine varılmıĢtır.