Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FATMA ALAN
Danışman: Aydın Uzun
Özet:
Bu çalışmada, Türkiye’nin faklı bölgelerinden toplanan bazı böğürtlen genotipleri ile
standart bazı böğürtlen çeşitlerinden oluşan toplam 87 materyalde morfolojik ve
moleküler karakterizasyon işlemleri yapılmıştır. Morfolojik karakterizasyonlar UPOV
tanımlama listelerine göre gerçekleştirilmiştir. İncelenen morfolojik özellikler
bakımından çalışılan materyaller arasında yüksek düzeyde varyasyon tespit edilmiştir.
Alınan ölçüm ve gözlemler özellik puanlarına dönüştürülmüş ve bu puanlar kullanılarak
morfolojik özelliklere ilişkin soyağacı elde edilmiş ve temel bileşenler analizi
yapılmıştır. Morfolojik karakterizasyonlara göre, böğürtlen genotiplerinin iki temel grup
altında toplandığı ortaya konulmuştur.
Kullanılan böğürtlen materyallerine ait yapraklardan DNA izole edilerek 16 adet ISSR
primeri ile moleküler karakterizasyon yapılmıştır. Çalışmada, toplam 293 adet band
elde edilmiş ve polimorfizm oranı %99.75 olarak belirlenmiştir. Moleküler verilere göre
elde edilen soyağacında materyaller arasındaki benzerlik düzeyi 0.68-1.00 arasında
tespit edilmiştir. Böğürtlen çeşit ve genotipleri soyağacında iki temel gruba ayrılmıştır.
Ayrıca morfolojik ve moleküler veriler birleştirilerek analiz edilmiş ve materyaller buna
göre iki ana gruba ayrılmıştır.
Çalışma, Türkiye’nin farklı bölgelerini temsil eden böğürtlen materyalleri ile bu alanda
yapılan ilk çalışma olma özelliğindedir. Elde edilen sonuçlar, farklı bölgelere ait
materyallerin bir kısmının aynı gruplarda, bir kısmının ise karışık olarak gruplandığını
göstermiştir. Genel olarak böğürtlenler arasında morfolojik ve genetik olarak önemli
düzeyde varyasyon saptanmıştır. Bu çeşitliliğin korunması ve farklı çalışmalarla
değerlendirilmesi gerekmektedir.