Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Erciyes Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel islam Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Salih Kalkan
Danışman: Muharrem Akoğlu
Özet:
Hz Peygamber (sav)'in vefatının akabinde ortaya çıkan dini/sosyal gruplar olarak mezhepler, İslam toplumunun önemli bir parçası olmuşlardır. Mezhepler, içerisinde doğup geliştikleri toplumun izlerini taşırlar. Bu bağlamda sosyal hayatın dinamizmi karşısında mezheplerin statik yapılarını muhafaza etmeleri mümkün gözükmemektedir. Bir takım mezhepler, değişimin karşısında tutunamayıp ya tarih sahnesinden silinmişler ya da evrilerek farklı bir yapıya dönüşmüşlerdir. Bir takım mezhepler ise lider kadrosunun göstermiş olduğu mücadeleler sonucu, değişen şartlar içerisinde kendi mezhebi yapılarının kırmızı çizgilerini çekebilmişlerdir. İslam Mezhepleri içerisinde kabul edilen Zeydiyye Mezhebi'nin tarih sahnesine çıktığı dönem ve akabinde yaşanan süreç, sosyal hayatın son derece dinamik bir hüviyette toplumu şekillendirdiği zaman dilimidir. Bu süreç içerisinde Zeydiyye Mezhebi'nin toplumsal değişim ve dönüşüm karşısında konumlandırılılması noktasında Kâsım er-Ressî ismi ön plana çıkar. 122 yılında Zeyd b. Ali ile siyasi arenaya çıkmış olan Zeydiyye'nin, fikri arenadaki sınırlarının Kâsım er-Ressî tarafından çizildiğini söylemek anlamsız değildir. O kendisinden önce dağınık halde bulunan fikirleri sistematik bir biçimde ele aldı. Sosyal değişimin bir neticesi olarak toplumda yayılan gulat düşüncelere karşı Zeydiyye mezhebinin esaslarını akli metodlarla savunarak mutedil çizgide kalmasını sağladı. Sosyo-politik olarak, başarısız merkezi isyanların müsebbibi olmak yerine, fikirlerini merkezi otoritenin zayıf olduğu coğrafyalara yayarak, kendisinden sonra kurulacak olan Zeydî devletlerin teorik temellerini attı. İlmî yelpazesi Hristiyan ve Yahudi dinlerinin derin konularını tartışacak kadar genişti. Hayatını ilme adayan Kâsım er-Ressî, arkasında çok sayıda eser ve talebe bırakarak 245 yılında ömrünün son yıllarını geçirdiği Medine yakınlarındaki Res'de vefat etti. Anahtar Kelimeler: Mezhepler Tarihi, Mezheb, Zeydiyye, Kâsım er-Ressî, Ressî