Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, --, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: PEMBE SABAN POLU
Danışman: Ali Ünlükara
Özet:
Bitki su tüketimi hesaplamalarında atmosferin bitki üzerindeki buharlaştırma talebi, referans evapotranspirasyonla (ETo) ifade edilmektedir. Bitki ve bitki gelişme dönemine göre değişen bitki katsayıları (Kc) ile ETo’ın çarpımıyla bitki su tüketimi tahmin edilmektedir. FAO Sulama ve Drenaj Yayınları No.56 tarafından önerilen ETo tahmin yöntemi standart bir yöntem olarak kabul görmüştür. Bu standart yöntemde güneş radyasyonu hesaplamalarında bölgeye özgü Angstrom katsayılarının kullanılması tavsiye edilmektedir. Bu çalışmada birincil amaç Doğu Anadolu Bölgesi için yerel Angstrom katsayılarının saptanmasıdır. Bu katsayılar ile Bölge illerinde meteorolojik kayıt süreleri boyunca aylık ETo değerlerinin belirlenmesi ve çeşitli olasılıklarda (%95, %75, %50, %25, %10 ve %5) frekans analizlerinin yapılması ise çalışmanın ikinci amacını oluşturmuştur. Bunun için gerekli uzun yıllar iklim verileri Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nden temin edilmiştir. Ardahan dışında Erzurum, Erzincan, Muş, Malatya, Van, Tunceli, Bitlis, Bingöl, Kars, Hakkâri, Iğdır, Ağrı ve Elâzığ illerinin Angstrom katsayıları belirlenmiştir. FAO 56 tarafından önerilen (as= 0.25 ve bs= 0.50) katsayılar kullanılarak ETo1, bölgede ölçülen güneş radyasyonu (Rs) verileri kullanılarak ETo2 ve bölgesel Angstrom katsayıları kullanılarak ETo3 aylık serileri hesaplanmıştır. ETo2 serilerine göre ETo3 serilerinin mutlak hatasının daha düşük olduğu saptanmıştır. Tüm illerde Ortalama yıllık toplam ETo en düşük Ağrı’da 738.3 mm ile en yüksek Elâzığ’da 1092.5 mm arasında değişim göstermiştir. Ardahan, Erzurum, Erzincan, Muş, Malatya, Van, Tunceli, Bitlis, Bingöl, Hakkâri, Iğdır ve Kars illerimde sırasıyla yıllık toplam ETo değerleri 784.1, 968.6, 992.9, 909.9, 1050.6, 1067.3, 1030.3, 908.8, 1066.5, 946.8, 875.3 ve 793.9 bulunmuştur. Bölgesel Angstrom katsayıları kullanılarak tahmin edilen referans evapotranspirasyon ile bitki su tüketimi daha iyi tahmin edileceği sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Referans evapotranspirasyon, Doğu Anadolu Bölgesi, Angstrom katsayıları, frekans analizi