Âyetullah Humeyni (1902/1989) ve İmâmet Bağlamındaki Görüşleri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Erciyes Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel islam Bilimleri, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Cihan Güler

Danışman: Muharrem Akoğlu

Özet:

İran İslam devrimiyle birlikte Humeyni ismi dünya gündeminde oturmuştur. Humeyni devrimi gerçekleştirirken dönemin sosyo-ekonomik ve sosyo-politik yapısını oldukça iyi kullanmıştır. Darboğazda olan ve siyasi olarak batıya bağımlı bir şekilde yaşayan İran halkı Humeyni ismini adeta bir kurtarıcı olarak kabul etmiştir. Diğer tarafta ise Şah rejiminin muhalefeti şiddet kullanarak bastırmaya çalışması halkı Humeyni'ye daha fazla yaklaştırmıştır. İran entelektüel kesimi ise bu süreçte Humeyni ile birlikte hareket ederek yazılarıyla ona destek olmaya çalışmıştır. Sonuçta askerlerin de Humeyni'den yana irade göstermesiyle devrim başarıya ulaşmıştır. Humeyni devrim sürecinde ve sonrasında ümmetin vahdeti üzerine birtakım söylemler geliştirmiş ve devrimi diğer ülkelere ihraç etmek istemiştir. Bu durumu ABD ve Siyonizm karşıtı söylemleri ile de besleyerek İslam milletine sunmuştur. Fakat Humeyni'nin eserleri incelendiğinde kendisinin İslam toplumunun hassasiyetlerini gözetmekten ziyade tarihte kalmış birtakım ayrılık noktalarını taraflı bir şekilde ele almak suretiyle fikirler beyan ettiği görülmektedir. Özellikle Şiî-İmâmiyyenin tarihini ve inanç sistemini şekillendiren imâmet anlayışı ve bu anlayış ile bağlantılı olarak oluşturulan diğer itikadi fikirler noktasında, Humeyninin Şiî-İmâmiyye lehine fikirler beyan ettiği görülmektedir. Humeyni bu görüşlerini desteklemek için ilgili ilgisiz pek çok ayet ve hadisi delil olarak sunmuş fakat bu ayet ve hadisleri bağlamından koparmış, nüzûl ve vürûd sebeplerini görmezden gelmiştir. Bazen de ayet ve hadislerin bir kısmını vererek tamamen sübjektif yorumlar geliştirme yoluna gitmiştir. Anahtar Sözcükler: Humeyni, İran, Şiî-İmâmi, İmâmet