Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Erciyes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: Aisha Ali Ahmed
Danışman: Yusuf Konca
Özet:
Bu çalışma, Kayseri'de kesime
gönderilen erkek ve dişi mandaların bazı karkas, et kalitesi ve kan
bileşenlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada 28 dişi, 6 erkek
olmak üzere toplam 34 manda değerlendirildi. Bu amaçla mezbaha padoklarında
mandaların vücut kondisyon skorları (VKS) belirlendi. Kesim sonrası boyun
damarından kan örnekleri alınmış, baş, deri, bacak ve iç organların
ayrılmasının ardından sıcak karkas ağırlıkları kaydedilmiştir. Karkaslar
4°C'deki soğuk odada 24 saat dinlendirilmiş, Longissimus dorsi toracic kasından dikey kesitle 250 adet et örneği
alınmış, numaralı torbalara konularak doğrudan laboratuvara aktarılarak
analizleri yapılmıştır. Et örneklerinde Weende analizleri (kuru madde, ham
protein, yağ, kül), ette pişme ve çözülme, renk ve pH değerleri ve kan analizleri
yapıldı. Mandaların ortalama yaşı dişilerde 40 ay, erkeklerde ise 26 aydı.
Mandaların VKS'si dişilerde 4,0, erkeklerde 3,0 olarak belirlendi. Dişi ve
erkeklerde sırasıyla sıcak karkas ağırlıkları 244,33 ve 211,30 kg, deri altı
karkas yağ kalınlığı ise 9,35 ve 7,39 mm; et pH değerleri 5,49 ve 5,49; kuru
madde etindeki ham protein %43,32 ve %41,49; ham yağ sırasıyla %19,36 ve %14,89
ve ham kül %3,18 ve %2,87. Et rengi parlaklık (L*) değerleri 40,62 ve 42,07;
kırmızılık (a*) 20,63 ve 17,44 ve sarılık (b*) 12,20 ve 11,19; pişirme kaybı
%40,99 ve %40,34, çözdürme kaybı dişilerde ve erkeklerde sırasıyla %20,97 ve
%23,65 olarak belirlendi. Mandaların kan serumu değerleri açısından
bakıldığında total protein, AST, kreatinin, sodyum ve bakır değerlerinin
erkeklerde dişilere göre daha yüksek olduğu (P<0.05), serum glukoz,
trigliserit, kolesterol, HDL, LDL, klorür, kalsiyum değerlerinin erkeklerde
daha yüksek olduğu belirlendi. Serum fosfor, çinko ve ALT değerleri cinsiyetler
arasında farklılık göstermedi. Bu sonuçlara göre dişilerde VKS, etin yağ oranı
ve karkas ağırlığı daha yüksek; serum protein, AST, kreatinin, sodyum ve bakır
değerleri ise erkeklerde dişilere göre daha yüksekti. Vücut kondüsyon skoru,
sıcak karkas ağırlığı ve yağ oranı ile kan lipit bileşenleri arasında bazı
korelasyonlar bulunmuştur.