Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yozgat Bozok Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, --, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUSTAFA YASİN İŞGÜZAR
Danışman: Muhammed İbrahim Yıldırım
Özet:
Karakoyunlu Devleti'nin üçüncü hükümdarı ve aynı zamanda devletin kurucusu Kara Yusuf (1390-1420) dönemi değerlendirilmiştir. Karakoyunlular, Moğol saldırıları üzerine Orta Asya'dan göç ederek Doğu Anadolu, Azerbaycan ve Irak-ı Arap coğrafyasına yerleşmişlerdir. Esasen bir Türkmen Devleti'dir. İlk kurucusu Bayram Hoca'dır. Bayram Hoca'dan sonra yeğeni Kara Mehmet, Karakoyunluların başına geçmiştir. Kara Mehmet'in ölümünden sonra Karakoyunluları bir devlet haline getiren Kara Yusuf başa geçmiştir. Yiğitliği ve cesareti sebebiyle Kara lakabı ile anılan Yusuf, Karakoyunlu hükümdarları arasında bahadırlığı ve mücadeleci yönü ile şöhret bulmuştur. Kara Yusuf döneminde Karakoyunlular, savaşlarda gösterdikleri başarılarla dikkat çekmişlerdir. Özellikle Timurlulara karşı gösterdikleri başarılar dikkate değerdir. Kara Yusuf, Timur tehlikesi karşısında Osmanlı Devleti'ne sığınmıştır. Bu sığınma olayı Timur ile Yıldırım Bayezid arasında meydana gelen Ankara Savaşı'nın da sebeplerinden birisi olarak gösterilmiştir. Kara Yusuf, bulunduğu bölgede Akkoyunlu Kara Yülük Osman ve Erzincan emiri Mutahharten ile mücadele etmiştir. Mardin Artuklu Devleti'ne ve Sultan Ahmet Celayir devletine son veren kişi olan Kara Yusuf, Timurlu hükümdarlarından Şahruh ile büyük bir savaşa hazırlanırken 1420 yılında Ucan'da vefat etmiştir. Türk tarihi açısından önemli bir yere sahip olan Kara Yusuf dönemini inceleyen çalışmalar, eldeki mevcut kaynakların da yetersiz oluşundan dolayı oldukça sınırlı kalmış ve gereği kadar aydınlatılamamıştır. Bu konuda dikkati çeken araştırma eserleri ve tez çalışmaları şunlardır: Aka, İsmail, İran 'da Türkmen Hâkimiyeti: Kara Koyunlular Devri, Arayancan, Ayşe Atıcı, Karakoyunlu Hükümdarlarından Cihanşah ve Dönemi (Siyaset, Teşkilat, İktisat, Din, Kültür) 1438-1467, Erzi, Adnan Sadık, "Akkoyunlu ve Karakoyunlu Tarihi Hakkında Araştırmalar", Erdem, İlhan, Uyar, Mustafa, "Karakoyunlular: Tarih Sahnesine Çıkışları ve Kökenleri", Sümer, Faruk, Karakoyunlular (Başlangıçtan Cihan-Şah'a Kadar). Bu çalışmalarda her ne kadar Karakoyunlular anlatılsa da doğrudan Kara Yusuf dönemi ayrıntılı bir şekilde incelenmemiştir. Başka bir deyişle doğrudan Kara Yusuf dönemi aydınlatılmaya çalışılmamıştır. Bu nedenle tarihi geçmişi ve kişiliği itibarıyla önemli bir yeri olan Kara Yusuf dönemine ait bu tez ile özel olarak Kara Yusuf dönemi incelenmiş ve ayrıntılı olarak bu konuya değinilmiştir. Tez çalışmasında Kara Yusuf ve Karakoyunluların, Timurluların tüm Asya'yı istila ettiği sıralarda, Türkmenlerin umudu olduğu, Kara Yusuf'un, kendisinin Türkmen olduğunu söylemesine rağmen siyasi gelenekler bakımından hemen hemen İlhanlı ve Celayirlilere bağlı kaldığı şeklinde bazı bulgulara da ulaşılmıştır.