Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Erciyes Üniversitesi, Diş Hekimliği Fakültesi, Klinik Bilimler, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FATMA DİLEK
Danışman: Emin Murat Canger
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Nazofarenks kanseri (NFK), yüzeyi epitel hücrelerinden kaynaklanan, hayatı tehdit edebilen kötü huylu bir tümördür. Erken evre hastalıklar genellikle radyoterapi ile, ileri evre hastalıklar ise kemoradyoterapi ile tedavi edilir. NFK tedavisinde radyoterapi, kanserin derin yerleşimi ve yüksek radyosensitivitesi nedeniyle temel tedavi yöntemidir, ancak tedavi sonrası komplikasyonlar, özellikle trismus gibi yan etkiler, hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Trismus, genellikle tedavi sonrasında 6 ay içinde ortaya çıkan, ağız açıklığının sınırlanmasıdır ve radyoterapi sonrası hastaların %5-17'sinde görülür. Bu tez çalışmasının amacı, radyoterapi tedavisi görmüş nazofarenks kanseri hastalarında çiğneme kaslarındaki hacim değişikliklerini manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile incelemektir. MRG, çiğneme kaslarının yapısal ve fonksiyonel durumunu ayrıntılı bir şekilde inceleme imkânı sunar. MRG ile kas kesit alanı, hacmi ve içindeki yağlanma gibi parametreler hassas bir şekilde ölçülerek, kas sağlığı hakkında önemli veriler elde edilebilir. Çalışmaya, radyoterapi öncesi ve sonrası 1. ve 2. yıllık MRG kayıtlarına sahip 35 hasta dahil edilmiştir. Masseter, lateral pterygoid ve medial pterygoid kaslarının hacim değişiklikleri üç farklı dönemde incelenmiş ve bu değişiklikler ile alınan RT dozları arasındaki ilişki değerlendirilmiştir. Veriler IBM SPSS v23 ile analiz edilmiştir. Normal dağılım gösteren üç ve üzeri bağımlı veriler için tekrarlı ölçümlerle varyans analizi, normal dağılım göstermeyen veriler için ise Friedman testi kullanılmıştır. Çoklu karşılaştırmalar Bonferroni ve Dunn testleri ile yapılmıştır. Normal dağılım gösteren veriler arasındaki ilişkiler Pearson korelasyonu ile, normal dağılım göstermeyen veriler arasındaki ilişkiler ise Spearman's rho korelasyonu ile incelenmiştir. Sonuçlar, radyoterapi öncesi sağ ve sol masseter kaslarının hacminin, RT sonrası 1. ve 2. yıl değerlerinden anlamlı derecede fazla olduğunu göstermektedir. Lateral pterygoid kaslarında ise RT öncesi ve RT sonrası dönemler arasında anlamlı bir değişiklik gözlenmemiştir. Sağ ve sol medial pterygoid kaslarının RT öncesi hacmi ise RT sonrası 2. yıl değerlerinden anlamlı derecede daha yüksek bulunmuştur. Sağ masseter kas hacminde, pre-RT ve post-RT 2. yıl arasında meydana gelen değişim ile maksimum RT dozu arasında anlamlı pozitif yönlü bir ilişki vardır. Sol lateral pterygoid kas hacminde, pre-RT ve post-RT 1. yıl arasında meydana gelen değişim ile V20 ve V10 RT dozu arasında anlamlı pozitif yönlü ilişki vardır. Sol lateral pterygoid kas hacminde, post-RT 1. yıl ve post-RT 2. yıl arasında meydana gelen değişim ile maksimum, V40, V30, V20 ve V10 RT dozları arasında anlamlı negatif yönlü bir ilişki vardır. Sağ medial pterygoid kas hacminde, pre-RT ve post-RT 2.yıl arasında meydana gelen değişim ile V40 RT dozu ile anlamlı negatif yönlü ilişki vardır. Sağ medial pterygoid kas hacminde, post-RT 1.yıl ve post-RT 2. yıl arasında meydana gelen değişim ile maksimum ve V40 RT dozları arasında anlamlı negatif yönlü ilişki vardır. Sol medial pterygoid kas hacminde, pre-RT ve post-RT 1.yıl arasında meydana gelen değişim ile minimum, V90, V80 ve V70 RT dozu arasında anlamlı negatif ilişki vardır. Sol medial pterygoid kas hacminde, post-RT 1. yıl ve post-RT 2.yıl arasında meydana gelen değişim ile V90, V80, V70 ve V60 RT dozları arasında anlamlı pozitif yönlü ilişki vardır. Bu bulgular, nazofarenks kanseri hastalarında radyoterapi sonrası çiğneme kaslarında değişikliklerin meydana gelebileceğini ve bu değişikliklerin tedavi sürecinin bir parçası olabileceğini göstermektedir. Çiğneme fonksiyonunu korumak amacıyla rehabilitasyon programlarının uygulanması önerilebilir. Anahtar Kelimeler: Nazofarenks kanseri; Çiğneme kasları; Manyetik rezonans görüntüleme