DÎVÂNÜ LUGÂTİ’T TÜRK’TE OĞUZCA OLARAK GEÇEN MANDAR VE MANDARLAN KELİMELERİNİN KÖKENİ ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

GÜNER G.

Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, cilt.3, sa.2, ss.54-61, 2014 (Hakemli Dergi)

Özet

Dîvânü Lugâti’t-Türk “Türk Lehçelerinin Sözlüğü” anlamındadır ve gerçekten de adına yaraşır bir şekilde
XI. yüzyıl Türk dünyasında konuşulan Türk lehçelerinin birçoğu hakkında ses, şekil, söz varlığı ve anlam
bilgisi düzeyinde önemli bilgileri ihtiva etmektedir. Eserin yazıldığı dönem (1072–1077) aynı zamanda
Selçukluların da Türk-İslam tarihinde zirvede oldukları bir zamandır. Bu bağlamda Oğuz Türkçesi,
Dîvân’da Kâşgarlı’nın incelediği Türk lehçeleri içerisinde ilk sıralarda yer almaktadır.
Bu bildiride Kâşgarlı’nın Dîvânü Lugâti’t-Türk’te Oğuzca olarak zikrettiği mandar ve mandarlanmak
kelimelerinin etimolojileri üzerinde durularak kökenleri aydınlatılmaya çalışılacaktır. Araştırmacıların ya
kökenini açıklayamadığı veya Farsça bir kökle açıklamaya çalıştığı bu kelimelerin etimolojileri üzerinde
yeni görüşler ortaya konulacaktır.

As it is known Dîvân Lugât at-Turk means “Compendium of the Turkic Dialects” and in a manner
befitting to its name it contains very important knowledge about the phonology, morphology, lexicology
and semantics of the dialects which spoken in Turk’s world at XI. century. When Dîvân Lugât at-Turk
was written (1072-1077) The Seljuks are at the top of the Turkish and Islamic history. In this context,
Oghuz Turkic takes first place among the Turkic dialects at Dîvân Lugât at-Turk which Kâshgarî
examined.
In this paper we will examine the etymology of mandar and mandarlan- words which Kâshgarî noted
them as Oghuz Turkic. Researchers cannot explain the etymology of this words or some of them want to
explain them with Persian data. We do not participate in them and we will reveal new insights about the
etymology of these words.