Akademik Veri Yönetim Sistemi
17. Ulusal Zootekni Öğrenci Kongresi, Kırşehir, Türkiye, 17 - 19 Mayıs 2024, ss.3
Ruminant hayvanlar tarafından üretilen kırmızı et ve süt insanlar için vazgeçilmez temel gıda maddelerindendir. Ruminant hayvanların beslemesinde kaba yemler önemli bir yere sahiptir. Kaba yemler besin maddeleri sağlamanın yanında hayvanların rumenindedolgu maddesi olarak kullanılır ve asidoz, abomasumdeplasmanı gibi metabolik hastalıkların önlenmesine yardımcı olur. Kaba yemler rasyon maliyetini düşürerek ekonomik üretim sağlanmasına yardımcı olur. Kaba yemlerin kalitesi besin maddelerinden yararlanmayı etkilemektedir. Taze yeşil kaba yemler iyi kalitede olmakla birlikte içerdikleri bazı anti besleme unsurları yem tüketimini ve yarayışlılığını azaltabilir ve önemli besleme sorunlarına yol açabilir. Bunlardan birisi de oksalik asit (OA, C2H2O4) olup bazı yemlerin tüketiminde önemli sorunlara yol açmaktadır. Taze yeşil kaba yemlerden yonca, sirken, ıspanak, şeker pancarı yaprakları OA içeriği bakımından zengin bitkilerdendir. Tarımsal arazilerde yaygın yabancı ot olarak sirken otu ve labada otu besin değerlerinin yüksek olmasına rağmen zengin OA içeriği kullanımlarını sınırlamaktadır. Oksalik asit sindirim sisteminde mineralleri bağlayarak kan mineral düzeyini düşürmekte ve yüksek dozlarda tüketimi çeşitli hastalıklara ve hatta ölüme neden olabilmektedir. Oksalik asit hayvanlarda vücuda alınan kalsiyumu kalsiyum (Ca) oksalat formunda bağlayarak kalsiyumdan yararlanmayı azaltmakta, hayvan yemlerdeki Ca’dan yeterince yararlanamadığı için Ca/P dengesi bozulmakta, yüksek verimli süt ineklerinde süt humması oluşumu, çinko, demir, bakır ve manganez gibi minerallerden yararlanmayı azaltma, ishal ve iştahsızlıklar yanında rumeniçi duvarlarında yaralara sebep olarak iç kanamalara yol açmaktadır. Sığırlarda ve koyunlarda OA idrar yolları ve böbrek taşı oluşumu, bacaklarında şişlikler meydana getirerek yürüme zorlukları ve topallıklara neden olmaktadır. Gebeliğin son aylarında OA’ce zengin yemlerle beslenen ineklerde buzağılar cılız doğmakta ve sakatlıklar görülmektedir, buzağılar raşitizme yatkın olmakta,kızgınlık ve döl tutmada aksamalar ve yavru atmalar görülmektedir. Yeşil yemlerde bulunan OA miktarının azaltılması için bazı kimyasallarla yükseltgenme sağlandığında yapısı bozularak zararlı etkisi ortadan kaldırılabilir. Sonuç olarak, OA bakımından zengin yemlerin güvenle kullanımı sayesinde sağlıkta problem oluşturmadan ekonomik hayvansal üretimler sağlanabilir.