Bilge Kağan Yazıtındaki Karagan Kısıl Adı ve Yeri Üzerine Düşünceler.


AYDIN E.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, cilt.23, ss.55-62, 2008 (ESCI)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 23
  • Basım Tarihi: 2008
  • Dergi Adı: SELÇUK ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Emerging Sources Citation Index (ESCI), TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.55-62
  • Erciyes Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bilge Kağan yazıtının doğu yüzünün 37. satırında geçen Karagan Kısıl adı çeşitli şekillerde okunmuş ve anlamlandırılmıştır. Bu makalede Karagan’ın -gAn+ ekiyle; kısıl’ın ise kıs- fiilinden -l+ ekiyle kurulmuş olduğu çeşitli örnekler verilerek belirtildi. Moğolların Gizli Tarihi’nde geçen ve Selenge ırmağı civarında olduğu bildirilen Hara’un-habçal ‘Haraun geçidi’ ile bir ve aynı olabileceği dikkatlere sunuldu. Terhin (Taryat) yazıtının batı yüzünün 4. satırındaki Karaga’nın da Selenge ırmağı civarında bulunduğu ve büyük bir olasılıkla Selenge’nin kollarından biri olan Haraa gool (Haraa ırmağı) veya Hara’un dağları olduğu ve aynı bölgede olması dolayısıyla Karagan Kısıl ile ilişkili olduğu önerildi.
The name Karagan Kısıl, which occurs in the 37th line and on the eastern side of the Bilge Kagan Inscription, was read in numerous ways and was thus attributed meanings. It has been asserted in this article with some examples that the word Karagan might have been formed with the suffix -gan+; and that the word kısıl is a derivation of the verb kıs- plus the suffix -l+. It has also been asserted that Hara’un-habçal, which is mentioned in the Secret History of the Mongols and which is also known to be around the River Selenge, might be identical with ‘Haraun Passage’. It has been suggested that Karaga, on the 4th line and on the western side of the Terhin (Taryat) Inscription, is situated around the River Selenge and most probably it refers to Haraa gool (the River Haraa) which is a branch of Selenge, or it refers to Hara’un mountain ranges, and accordingly it is related to Karagan Kısıl as they are in the same region.