Örnek Bir Devlet Adamı Abdullah b. Tâhir

Bıyıklı M.

Kitap Dünyası, İstanbul, 2024

  • Publication Type: Book / Vocational Book
  • Publication Date: 2024
  • Publisher: Kitap Dünyası
  • City: İstanbul
  • Erciyes University Affiliated: Yes

Abstract

Emevîlerin Horasan ve Sicistan valisi Selm b. Ziyâd zamanından beri atalarının askeri ve siyasi alanda kendi isminden söz ettirdiği Tâhirîler neslinin, özellikle Abbâsîleri iktidara taşıyan süreçte etkin rol oynadıkları anlaşılmaktadır. Ayrıca devletin ilk asrında yaşanan birçok hadisede yine bu hanedanın etki ve izleri görülmektedir. Özellikle ailenin önemli karakterlerinden olan Tâhir b. Hüseyin’in, Emîn ve Me’mûn mücadelesinde aktif rol aldığı hatta kendisinin Me’mûn’u iktidara taşıyan baş aktör olduğu rahatlıkla söylenebilir. Bu yüzden de bunu bilen halife tarafından mühim görevlere getirilmiştir.

Aileye de adını veren Tâhir b. Hüseyin’den sonra hanedanın yönetimini üstlenen oğlu Abdullah b. Tâhir’in de eşsiz bir komutan, askerî ve siyasî bir deha olduğu görülmektedir. O istişareye önem vermiş, planlar tasarlayarak hareket etmiştir. Keskin akla sahip bir organizatör konumunda olmuştur. Abdullah b. Tâhir, civanmertliğinin yanı sıra öngörüsü kuvvetli, ileri görüşlüdür. Fırsatları değerlendirmesini bilmiş, olayları önceden tahmin edebildiği için duruma göre vaziyet almıştır. Son derece adil bir yönetici, halkını her daim önde tutan bir vali ve devlet adamıdır. Mazluma merhametli, düşmana acımasızdır. Gerektiğinde tevazu gösterebilen, iyi bir eğitim almış, kültürel birikimi oldukça fazla edip biridir ve bu yüzden olsa gerek iletişim kabiliyeti kuvvetlidir, ikna yeteneği gelişmiştir. Muazzam bir hatiptir, hitabeti ve kalemi güçlüdür, halife dâhil bütün insanları, kitleleri yönlendirebilen ve arkasından sürükleyebilen bir şahsiyettir.

Bütün bu özelliklerin onun tıpkı bir devlet başkanı gibi hareket etmesini sağladığı anlaşılmaktadır. Bu bağlamda yönetim merkezini Merv’den Nîşâbûr’a taşıdığı için Tâhirîler diye bahsedilen bu devletin asıl kurucusu olduğu söylenebilir. Gelişim adına atılım yapmaktan çekinmediği görülmektedir. Özellikle Nîşâbûr ve etrafının bayındırlık yönünden gelişmesine büyük katkılarda bulunmuş, ticari ve tarıma yönelik çalışmaları olmuştur. Babasının yanında yetişmiş olması sebebiyle birçok yönden babasına benzeyen Abdullah b. Tâhir henüz babası hayatta iken önemli valiliklere atanmış, buralarda isyan çıkaran Nasr b. Şebes, Ubeydullah b. es-Serî, Muhammed b. Kâsım el-Alevî gibi isimlerin başkaldırı hareketlerini başarı ile bastırmış, Bâbek ile mücadele etmiştir. Böylece o hanedan üyeleri içinde haklı olarak bir ün sahibi olmuş ve adından söz etttirmesini bilmiştir.