Akademik Veri Yönetim Sistemi
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Yarmakan / Semih Tezcan Armağanı), cilt.13, ss.29-37, 2013 (Hakemli Dergi)
Yenisey yazıtları, Yenisey Irmağı boyunca, Kırgızlar tarafından dikildiği sanılan ve bugün toplam sayısı 250’ye yaklaşan yazıtlardır. Bu yazıtlardan Uybat III (E 32) yazıtı ilk bulunan yazıt olduğu hâlde N. Yadrintsev tarafından 1889 yılında II. Türk Kağanlığı’ndan kalan yazıtlar bulununcaya kadar bu yazıtların kimlere ait olduğu ve alfabenin niteliği hakkında pek bir şey bilinmiyordu. Thomsen’in bu alfabedeki harfleri çözmesinden sonra çalışmalar, daha çok Moğolistan bölgesi üzerinde yoğunlaşmış, bu yazıtları okuma girişimleri de olmuştur. Bu anlamda özellikle W. Radloff, H. N. Orkun ve S. Ye. Malov’un adını anmak gerekir. Yenisey yazıtlarının tamamında herhangi bir tarih kaydı bulunmamaktadır. Yazıtların neredeyse tamamının ortak özelliği tarihsel olaylardan çok, yazıt kahramanının yaptığı işlerden, neden öldüğünden söz edilip kahramanın ağzından aile bireylerine, yurda, göğe ve güneşe özlem anlatılmış olduğu için Türk dili uzmanlarının dışındaki araştırmacıların ilgisini pek çekmemiştir.
Bu makalede Yenisey yazıtlarında geçen kahramanlık tasvirlerine değinilecektir. Metinler yazıt numarasına göre verilecek olup bu kahramanlık tasvirlerinin ne anlama geldiği üzerinde de durulacaktır.
Yenisei inscriptions are inscriptions along the Yenisei River having a total number of 250 and thought to have been erected by the Kyrgyz. Among these inscriptions, although the first discovered one was Uybat III (E 32) Inscription, not much had been known about the characteristics of the alphabet and who they belonged to until the inscriptions remained from the Second Turkic Khanate was found in 1889 by N. Yadrintsev. After the decipherment of the letters in thisalphabet by Thomsen, researches mostly focused on the Mongolian area, and
attempts were also made to read these inscriptions. In this sense, we should
mention the names Radloff, H. N. Orkun ve S. Ye. Malov. None of the Yenisei
inscriptions bear a date. The common characteristic of almost every inscription is
that they mention, rather than historical events, what the hero of the inscription
did, why he died, and longing for family members, homeland, sky and sun as
told from his mouth; as a result, they did not caught the attention of researches
apart from scientists on Turkish language.
Depictions of heroism in Yenisei inscriptions are mentioned in this paper. Text
are given according to numbers of the inscription and these depictions of
heroism what mean are also focused on.