Research Information System
2nd International Congress on Innovation Technologies & Engineering , İzmir, Turkey, 12 - 13 June 2023, pp.10-11, (Summary Text)
Bu çalışmada,
yığın liç alanlarının rehabilitasyonunda yeraltı suyu ile yıkama yaklaşımının
uygunluğu, yığın liç yöntemi (içerisinde belli derişimlerde sodyum siyanür
kimyasalı bulunan çözeltinin taban geçirimsizliği sağlanmış alanlara serilen
cevher ile temasının sağlanması suretiyle altının çözünerek solüsyon içerisine
alınmasıdır) ile altın madenciliği faaliyetini aktif bir şekilde gerçekleştiren
bir işletmenin yığın liç alanından işlenmiş cevher atığı alınıp, alınan
numunelerin kolon testine tabi tutulması suretiyle değerlendirilmiştir. Yığın
liç alanında toplam 3 bölgeden numune alınmıştır. 1 nolu numune; liç işlemleri
en erken biten bölgeden, 2 nolu numune; liç işlemleri en geç biten bölgeden
alınmıştır. Yığın liç alanında bulunan bütün yığının temsil edilmesi amacı ile
1 ve 2 nolu numune eşit miktarlarda karıştırılarak homojen bir numune elde
edilmiş ve elde edilen numune 3 nolu numune olarak isimlendirilmiştir. 1 ve 2
nolu numuneler, 1 ve 2 nolu kolonlara, 3 nolu numune ise 3 nolu kolona ve 4
nolu kolona beslenmiştir. Her bir kolona beslenen numune miktarı 40 kg olarak
ayarlanmıştır. 1, 2 ve 3 nolu kolon yıkama suyu olarak, bölgede bulunan yeraltı
suyu kullanılmış, 4 nolu kolon yıkama suyu olarak ise saf su kullanılmıştır.
Her bir kolon, 10 L/m2.saat debi ile yıkanmıştır. Kolonların tabanlarından
süzülen yıkama suyu numunelerinde, günlük olarak toplam siyanür analizleri
gerçekleştirilmiştir. Kolon tabanlarında biriken yıkama suyu numunelerinde
okunan toplam CN değerleri; 1 nolu kolon için 19. Gün sonunda, 2 nolu kolon
için 42. gün sonunda, 3 nolu kolon için 46. Gün sonunda <0,1 ppm değerine
ulaşmıştır. 4 nolu kolon ise bölgeye düşen toplam 5 yıllık yağıs miktarı baz
alınarak hesaplanan yıkama suyu miktarına ulaşıncaya kadar saf su ile yıkama
işlemine tabi tutulmuş ve 5,5 günlük yıkama işlemi sonunda elde edilen yıkama
suyu numunesine ait toplam siyanür değeri 0,44 ppm olarak ölçülmüştür.
Yıkamalara başladıktan sonra ilk 5 gün içerisinde, bütün kolon tabanlarından
süzülen yıkama suyu numunelerinde toplam CN değeri 1 ppm altına düşmüştür.
Yığın liç alanının bölgeye düşen yağışlar baz alınarak doğal olarak yıkanması
senaryosuna göre toplam CN değerlerindeki değişimin ortaya konulmasının
amaçlandığı 4 nolu kolonun saf su ile yıkanması işleminde, toplanan
numunelerdeki toplam CN değerinin hızlı bir şekilde düştüğü tespit edilmiştir
(3 günlük yıkama işlemi neticesinde toplam CN değeri <1 ppm’e düşmüştür).
Elde edilen sonuçlar irdelendiğinde, yığın liç alanlarının yeraltından çekilen
sular ile yıkanarak toplam CN değerinin <0,1 ppm altına düşürülebileceği
ancak bu yaklaşımın yığın liç alanlarından depolanan işlenmiş cevher atıkları
toplam miktarı dikkate alındığında, sürdürülebilir kaynakların kullanımı ve
toplam yıkama süreleri açısından çok çevreci bir yaklaşım olmadığı sonucuna
ulaşılmıştır. 4 nolu kolon yıkama testi sonuçları dikkate alındığında, yıkama
işleminin doğal meteorolojik şartlar altında uzun yıllar içerisinde kontrollü
bir şekilde yapılması halinde, liç alanlarındaki toplam CN değerinin doğal
olarak istenen değerlere düşebileceği görülmüştür. Doğal yıkama işlemleri
ardından, liç alanlarının yüzey geçirimsizliklerinin tekniğine uygun şekilde
inşa edilmesi ve alan yüzeylerinin bölge iklimine uygun fidanlar ile
ağaçlandırılarak alanın rehabilite edilmesi ve liç alanı etrafında bulunan su
kalitesinin belli periyotlarda takip edilmesi ile etkin bir kapama dönemi ve
kapama sonrası izleme dönemi tesis edilebilir.