Anadolu'nun İmarında Yarışmalar 1930-1990, Filiz Sönmez,Semra Arslan Selçuk, Editör, İdealkent, Ankara, ss.162-175, 2023
Mimari proje yarışmaları kentlerin modern temsillerinin yapılar aracılığıyla ortaya konmasına aracılık eden mimarlık ortamlarıdır. Bununla birlikte, bu yarışmalar Anadolu kentlerinin modern mimarlık söylemine ve üretimine katılımında etkili bir katalizör görevi üstlenmektedir. Türkiye’de özellikle 1950 sonrasında açılan mimari proje yarışmaları, modern mimarlık ürünlerinin tasarlanmasında etkin araçlar ve or tamlardan biri haline gelmiştir. Türkiye genelinde yarışma yoluyla elde edilen çok sayıda nitelikli yapı tasarlanmasına rağmen, bu yapılar son yıllardaki ihtiyaca cevap veremedikleri ve tescilli olmadıkları gerekçeleriyle yıkılmaya başlanmıştır. Bu bölümde, 1964 yılında Kayseri Belediyesi tarafından düzenlenen mimari proje yarışması sonucunda elde edilen “Kayseri Şehirlerarası Otobüs Terminali” yapısı anlatıl maktadır. Bu yapı 1960’lara ait, dünyada ve Türkiye’de uygulanan modern yapı sistemlerinin ve çağdaş strüktürel denemelerinin öncül örneklerindendir. Modernist mimarlığının Anadolu’daki en önemli örneklerinden biri olan yapı, 2007 yılında yine yarışmayı açan Kayseri Büyükşehir Belediyesi tarafından yıkılmıştır. Çalışmada yapıya ait mimari projeler, eski fotoğraflar, yerel gazete haberleri ve yarışmaya ait jüri raporların incelenmesinin yanı sıra yapı ile ilgili sözlü tarih görüşmeleri de yapılmıştır. Değerlendirmeler ışığında, yapının mimari ve kent sel mekândaki karşılığı tartışılırken, önerdiği çağdaş strüktür sistemi ve çevre düzenlemesiyle modern mimarlık üretimine sağladığı katkıların altı çizilmiş, 1960’lar Türkiye mimarlık pratiğini okuma-yazma biçimimize kattığı yerel açılımlar vurgulanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Mimari yarışmalar, Kayseri Şehirlerarası Otobüs Terminali, modern mimarlık, çağdaş strüktürel denemeler.
Architectural competitions are architectural environments that mediate the presentation of modern representations of cities through buildings. At the same time, these competitions act as an effective catalyst for the participation of Anatolian cities in the discourse and production of modern architecture. Architectural project competitions opened especially after 1950’s in Turkey have become one of the effective tools and environments in the design of modern architectural products. Despite a large number of qualified buildings obtained through com petitions in Turkey, these structures have begun to be demolished due to the fact that they cannot meet the needs of today. In this section, “Kayseri Intercity Bus Terminal”, which was obtained as a result of the architectural project competition organized by Kayseri Municipality in 1964, is reviewed. This building is one of the pioneering examples of modern buildings and contemporary structural experiments, which belong to the 1960s, applied in the world and in Turkey. The building, which is one of the most important examples of modernist architecture in Anatolia, was demolished in 2007 by the Kayseri Metropolitan Municipality, which also opened the competition. In the study, besides examining the architectural projects of the building, old photographs, local newspapers and the jury reports of the competition, oral history interviews about the building were also conducted. In the light of the evaluations, while the importance of the building in architecture and urban space is discussed, its contributions to modern architectural production with its contemporary structural system and landscaping it proposes are underlined, and local expansions that have contributed the 1960s Turkish architectural practice to our way of reading and writing are emphasized.
Keywords: Architectural competitions, Kayseri Bus Terminal, modern architecture, modern structural trials.