Research Information System
Yazılışının 950. Yılında Uluslararası Dîvânu Lugâti’t-Türk Sempozyumu, Kahramanmaraş, Turkey, 30 - 31 October 2024, pp.1
Türkiye
Türkçesinin Kıbrıs’ta konuşulan ağızları, Türkiye Türkçesinin başka dillerle
temas açısından en ilginç örneklerinden birini teşkil eden ağızlar
topluluğudur. Kıbrıs ağızları, Türkiye Türkçesinin maalesef hâlâ hakkında
bütüncül çalışmaların eksik olduğu bir kısmını oluşturmaktadır. Mevcut olan
araştırmaların pek çoğu da amatör araştırmacılar tarafından yapılmıştır. Bu
sebeple bu ağızlar topluluğu hakkında yapılacak her ilmî çalışma, son derece
büyük öneme sahiptir. Bu bildiride Türkçenin Kıbrıs ağızlarının kelime
dağarcığı, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün kelime hazinesi ile mukayeseli bir şekilde
ele alınacaktır. Bildiride dikkate alınacak olan sözcük bilimlik malzemeyi,
Ölçünlü Türkçede bulunmayan veya mana, şekil, ses bakımından Ölçünlü Türkçedeki
eş değerlerinden değişiklik gösteren sözcüklerdir. Bu bildiri, bir taraftan
Türkçenin Kıbrıs ağızlarında,
Dîvânu
Lugâti’t-Türk’ün sözcük dağarcığından hangi kelimelerin barındığını ortaya
koyarken diğer taraftan bu kelimelerin hangi mana, şekil veya ses farklılıklarına
uğradığını tespit etmeye katkıda bulunacaktır.
Bu dil bilimlik katkıların yanında, bu bildirinin birtakım toplumluk
tesirlerinin de olması beklenmektedir. Zira Kıbrıs Türkleri, mütemadiyen
Osmanlı döneminde İslamiyet’i kabul etmiş Rum ve / veya Latinlerin ahfadı
oldukları propagandası maruz kalmaktadırlar. Bu ağızlar topluluğunda bulunup da
Ölçünlü Türkçede bulunmayan Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün kelime hazinesi ile
ilişkili sözcüklerin tespit edilmesi, bu propagandalara karşı verilecek en
güzel ilmî cevaplardan biri olacaktır. Bu ağızları konuşan Kıbrıs Türkleri,
atalarından tevarüs ettikleri en mühim miras olan lisan aracılığı ile Anadolu
üzerinden geçmişte ve günümüzde Asya’da yaşayan Türk toplulukları ile doğrudan
bağ kurmuş olacaktır.