Akademik Veri Yönetim Sistemi
SÖYLEM, cilt.8, sa.3, ss.746-760, 2023 (Hakemli Dergi)
Öz
İlk kadın romancı Fatma Aliye Hanım, eserleriyle öncü nitelik taşıyan bir yazardır. Romanlarında kadınların ataerkil düzende yaşadığı sorunlara değinen yazar, yarattığı kadın kahramanlarla bu sorunları farklı örneklerle gözler önüne serer. Bu çalışmada Fatma Aliye’nin Muhadarat1 romanındaki kadın kahramanların ataerkil düzende bedenlerine ve ruhlarına uygulanan istismar, şiddet, dayatma, dışlanma ve ötekileştirme gibi durumlar karşısındaki tavırları karşılaştırmalı olarak incelenip değerlendirilecektir. Kadın bedeninin özgürleşmesi, kökleri tarih öncesine kadar uzanan uzun, yorucu ve bilinçli bir mücadele sürecinin sonucudur. Uzun süren bu mücadelede kadının, daima ikincil bir varlık olma durumundan kurtuluşu ancak içinde bulunduğu ataerkil düzene karşı bilinçlenmesiyle mümkün olmuştur. Ataerkil düzende kadın bedeni ve ruhuyla daima toplumsal yapının gerekliliklerine göre şekillenmek zorundadır. Erkeği ayrıcalıklı kılarak geçerli olmayan yaptırımlar, dayatmalar, bu düzende kadının hem bedenine hem de ruhuna kolaylıkla uygulanmıştır. Bunun için de kadın, ikinci ya da öteki cinsiyet olarak görülmüştür ve bu varlığını çoğunlukla sürdürmektedir. Böyle bir durum içinde olan kadın, bedenini ve ruhunu eril gücün tahakkümünün bir parçası olarak görür ve derin kaygılarla kendisini konumlandırmaya çalışır. Muhadarat romanında da Fazıla, Calibe, Münevver Hanım ve Reftar üzerinden örneklenen ve zamanla mahkûmiyete dönüşen bu kaygılı hâl, kadın için dışına çıkılmasına mümkün olmayan bir kısır döngüye neden olur. Kadın, bu döngünün dışına çıkmaya çalıştığında ise derin şiddet ve kırılmalarla karşı karşıya kalarak bedenine uygulanan yaptırımları farklı yollarla aşmak zorunda kalır.
Anahtar sözcükler: Beden, kadın bedeni, ataerkillik, şiddet, Muhadarat