Aydın Erhan: Hoyto-Tamır (Tayhar Çuluu) Yazıtlarının Türkçenin Söz Varlığına Katkıları. Hatice Şirin User – Bülent Gül (edd.): Yalım Kaya Bitigi. Osman Fikri Sertkaya Armağanı. Ankara, 2013: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.


AYDIN E.

Yalım Kaya Bitigi. Osman Fikri Sertkaya Armağanı., cilt.10, ss.147-152, 2013 (Hakemli Dergi)

Özet

Özet: Türk runik metinlerinin en önemlilerinden biri kuşkusuz kaya yazıtlarıdır. Çünkü
bu yazıtlarda hem halkın duygularını hem de yazan kişinin diyalektik özelliklerini görmek
mümkündür. Önemli kaya yazıtlarından, Yenisey bölgesindeki Tepsey, Haya–Baji, Altay
bölgesindeki Yalbak–Taş ile Moğolistan'daki Arhanan ve Hoyto–Tamır yazıtlarının adını
anmak mümkündür. Hoyto–Tamır Moğolca söyleyişle Tayhar Çuluu kayalığı, üzerinde çok
farklı alfabelerle yazılmış iki yüze yakın metin barındırmaktadır. Bu metinlerin belki de en
eski tarihli olanları runik harfli Türkçe metinlerdir. Bu Türkçe yazıtlar hakkında çok fazla
çalışma yapıldığı söylenemez. Anlaşıldığı kadarıyla, kaya üzerinde inceleme yapan her
araştırmacının yeni yazıtlar gördüğünü beyan etmesi bu kayada daha yapılacak çok iş
olduğunu göstermektedir.
Bu çalışmada önceki naşirler tarafından alınan kopyalardan hareket ederek
oluşturduğumuz Hoyto–Tamır yazıt metinlerinde, başka yazıtlarda tanıklanmamış sözcük ve
ibareler üzerinde durulmuştur. Bu sözcük ve ibareler diğer runik metinlerle karşılaştırıldıktan
sonra, sonraki dönem metinlerinde olup olmadığına bakılmıştır. Makalenin temel amacı
Türkçenin zengin söz varlığına katkı sağlamak ve Türklerin aynı ifadeyi farklı biçimlerde
anlatma hünerini halk tarafından yazılmış bu küçük metinlerde gözler önüne sermektir.
Anahtar Sözcükler: Hoyto–Tamır yazıtları, Tayhar Çuluu, Runik harfli Türkçe metinler,
Eski Türkçe, söz varlığı.