Akademik Veri Yönetim Sistemi
Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, cilt.7, sa.12, ss.247-282, 2020 (Hakemli Dergi)
Büyük Selçuklu dönemine ait minyatürlerden hiçbirinin günümüze ulaşmaması sebebiyle, bu dönemin minyatür özelliklerini ortaya çıkarması doğrultusunda, İncûlular döneminde hazırlanan İbn’ül-Mekarim Hasan’ın Kelile ve Dimne’sindeki minyatürler incelenmiştir. Konusu aile ve siyaset üzerine olan Kelile ve Dimne’nin hikâyeleri, edebi manada oldukça derin bir anlam taşımaktadır. Bu hikâyelerin minyatürleri, ne kadar ilkel görünürseler görünsünler, tarihsel gelişim açısından çok büyük bir önem arz etmektedir. Çin sanatının etkilerinden uzak duran ve asıl kimliğini bulan İncûlular dönemi minyatürleri ve akabinde yüzyıllarca varlığını sürdüren İran minyatür sanatı, Büyük Selçuklu minyatür Sanatı üslubundan izler taşımaktadır. Büyük Selçuklu görsel sanatı, İran ve Türkiye’nin sonraki dönemleri için ilham veren eşsiz bir görsel kaynak olmuştur. Bugün İngiltere Millî Kütüphanesinde bulunan ve Şiraz’da hazırlanan 13506 numaralı (707/1308 tarihli) Kelile ve Dimne nüshasının minyatürlerinin değerlendirmesi sonucunda, Büyük Selçuklu sanatının özellikleri, Moğol minyatür Sanatı başta olmak üzere, daha sonraki dönemlerde devam etmiştir. Ancak İncûlular döneminden sonraki dönemlerden, minyatürlerin daha detaylı çizilmesi, figürlerin gerçeğe daha yakın tasarlanması, kıyafetlerin süslemeleri, taç ve sarıkların çeşitlerinin ve mimari çizimlerinin sayılarının artmasını görmekteyiz. Büyük Selçuklu minyatür sanatından günümüze ulaşan bir eser mevcut olmamakla birlikte, kaynağını Büyük Selçuklu sanatından alan İbn’ül-Mekarim Hasan’ın Kelile ve Dimne’sindeki minyatürler, İncûlular ve sonraki dönemlerin minyatür sanatının temel özelliklerinin oluşturulması açısından önem taşımaktadır.
Since none of the miniatures belonging to the Great Seljuk period have survived to the
present day, the miniatures of Ibnül-Mekarim Hasan prepared in the Inju period were
examined to reveal the miniature features of this period. The stories of Kalila and Dimna,
whose subject is about family and political upbringing, have a profound meaning in the
literary sense. The miniatures of these stories, no matter how primitive they may appear, are
of great importance concerning historical development. The miniatures of the Inju period,
which stayed away from the influences of Chinese art and found self true identity and also
Iranian miniature art, which continued to exist for centuries, bear traces from the style of the
Great Seljuk miniature art. Great Seljuk visual arts has been an unparalleled visual reference
for Iranian and Turkish art during the following periods.
As a result of the evaluation of the miniatures of Kalila and Dimna, numbered 13506
(dated 707/1308), which is in the National Library of England today and prepared in Shiraz,
the traces of the Great Seljuk art continued in the later periods, especially in the Ilkhanid
miniature art. However, we can see that the miniatures are drawn in more detail, the figures
are designed closer to reality, the decorations of the clothes, the varieties of crowns and
turbans and the number of architectural drawings are increasing after the period of the Inju
period. As a result, although there are no works of miniature art of the Great Seljuks, the
miniatures in Ibn al-Mekarim Hasan’s Kelila and Dimna, which are based on the art of the
Great Seljuks, are fundamental in terms of the creation of the basic features of miniature art
of the Inju period and later periods.