Akademik Veri Yönetim Sistemi
13. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi , Ankara, Türkiye, 26 Ekim - 28 Aralık 2023, ss.14-15
Manda dünyanın pek çok yerinde tarım sisteminin önemli bir parçasıdır ve sığırların uyum sağlayamacağı ekolojik koşullarda yaşayabilmektedir. Dünya genelinde manda yetiştiriciliği genellikle küçük çiftçiler tarafından yapılmaktadır. Anadolu mandası, Suriye, Mısır ve Avrupa’da yetiştiriciliği yapılan Akdeniz mandası olarak adlandırılan grubun bir parçasıdır. Manda, Türkiye’nin hayvancılık mirasının ana bileşenlerinden birisidir ve genetik kaynaklarının önemli bir parçasıdır. Yakın geçmişe kadar yüksek sayıda bulunan manda popülasyonu son dönemde çarpıcı bir şekilde azalma göstermiştir. Türkiye’de 1961 yılında 1 milyon 140 bin baş olan manda sayısı 2022 yılında 171 bin 835 baş olarak bildirilmiştir. Manda sayısında yıllar içersinde küçük artışlar olsa bile genel olarak sürekli bir düşüş içerisindedir. Bu çalışmada 1991-2022 yılları manda sayısı verileri kullanılarak 20232032 yılları arasındaki manda sayıları tahminlemesi yapılmıştır. Çalışmada zaman serilerinin elde edilmesinde 1961-2021 yılları arasında FAOSTAT, 2022 yılı için TÜİK verileri kullanılmıştır. R programlama dilinde yapılan çalışmada ARIMA modelleme yöntemi kullanılmıştır. ARIMA, tek değişkenli verileri açıklamaya dayalı, zaman serilerinden tahminler yapabilen bir zaman seri modelidir. Çalışmada yapılan analiz sonuçlarına göre Türkiye’de manda sayısının azalmaya devam edeceği görülmektedir. Elde edilen sonuçlara göre manda sayısının, 2023 yılında 157 bin 755 baş, 2027 yılında 96 bin 851 baş ve 2032 yılında ise 19 bin 136 baş olacağı tahmini ortaya çıkmıştır. Manda sayısında yaşanan düşüşün süt üretiminde yüksek verimli sığırların tercih edilmesi, makineleşmenin artması ve tüketicilerin manda ürünlerini tercih etmemesi olarak düşünülebilir. Sığırlar konvansiyonel şartlarda daha yüksek verime ulaşabilseler bile hastalıklara karşı direnç ve daha düşük kalitede beslenme şartlarına manda kadar uyum sağlayamazlar. Türkiye'de yaklaşık 1.000 yıldan fazla süredir manda yetiştirilmektedir. Mandaların korunması hayvansal üretimin yanı sıra genetik kaynakların korunması anlamına da gelmektedir. Türkiye’deki manda popülasyonunun yok olma riski Anadolu topraklarından bir gen kaynağının daha eksilmesi anlamına gelmektedir.
In many parts of the world, buffalo are an important part of the agricultural system and can live in ecological conditions to which cattle are not adapted. Around the world, buffalo farming is generally practiced by smallholder farmers. The Anatolian buffalo is part of a group called the Mediterranean buffalo, which is bred in Syria, Egypt and Europe. Water buffalo is one of the main components of Turkiye's livestock heritage and an important part of its genetic resources. The buffalo population, which was high until the recent past, has recently shown a dramatic decline. The number of water buffaloes in Turkiye, which was 1 million 140 thousand heads in 1961, was reported as 171 thousand 835 heads in 2022. In this study, buffalo numbers between 1991-2022 were used to estimate buffalo numbers between 2023-2032. FAOSTAT data for 1961-2021 and TÜİK data for 2022 were used to obtain time series in the study. ARIMA modeling method was used in the study conducted in R programming language. According to the results of the analysis conducted in the study, it is seen that the number of water buffaloes in Turkiye will continue to decrease. According to the results obtained, the number of water buffaloes is estimated to be 157 thousand 755 heads in 2023, 96 thousand 851 heads in 2027 and 19 thousand 136 heads in 2032. The decline in the number of buffaloes can be attributed to the preference for high-yielding cattle in milk production, increased mechanization and consumers not preferring buffalo products. Buffaloes have been raised in Turkiye for more than 1,000 years. The conservation of buffaloes means the conservation of genetic resources as well as animal production. The risk of extinction of the buffalo population in Turkiye means the loss of another gene source from Anatolia.