Akademik Veri Yönetim Sistemi
KBUD Kongre & LAB EXPO 2023 Ulusal 11. Laboratuvar Süreçlerinin Yönetimi Sempozyumu, Antalya, Türkiye, 20 - 23 Kasım 2023, ss.164-166
Giriş ve Amaç
Madde tarama analizleri için yüksek verimlilik ve etkinliğe sahip bir analitik platform hem klinik hem adli açıdan kritik öneme sahiptir. Bu amaçla en çok tercih edilen yöntemler, hızlı, otomasyona uyumlu ve yüksek sensitif olmaları nedeniyle immunoassaylerdir. Yeni bir immunoassay teknik olan biochip array teknolojisi (BAT), tek bir numuneden birden fazla analitin aynı anda tespit edilmesini sağlamaktadır. Dolayısıyla, madde tarama analizleri için uygun bir metodolojidir.
Bu çalışmada, ülkemizde henüz çok yaygın kullanılmayan BAT’ın adli ve klinik vakalardan alınan idrar numunelerindeki madde tarama performansı, LC-MS/MS doğrulama sonuçları ile karşılaştırılarak değerlendirilmiştir.
Materyal ve Yöntemler
Adli veya klinik amaçlı madde analizi için laboratuvarımıza kabul edilen ve SCIEX Q-TRAP 4500 LC-MS/MS ile analizleri tamamlanmış 41 idrar numunesi çalışmaya dahil edildi. Numuneler, MultiSTAT DOA ToxPlex Urine kartuşları ile Evidence MultiSTAT (Randox®) analizöründe yeniden analiz edildi.
LC-MS/MS sonuçlarına göre, gerçek pozitif (GP), gerçek negatif (GN), yanlış pozitif (YP) ve yanlış negatif (YN) test sayıları belirlendi. Sensitivite, spesifite ve etkinlik değerleri hesaplandı.
Bulgular
Tüm maddeler için BAT’ın genel sensitivitesi %93.3, spesifitesi %95.5, etkinliği %95.2 bulundu.
LC-MS/MS’e göre amfetamin grubunda 15 test pozitifliği mevcuttu (metamfetamin=8, amfetamin=7). BAT, üç YP (metamfetamin=1, MDMA=2) ve bir YN (amfetamin) sonuç verdi. Opiat grubunda 11 test pozitifliği mevcuttu (morfin=6, kodein=2, 6-MAM=3). Beş YP (opiat=1, 6-MAM=1, oksikodon=2, buprenorfin=1) sonuç saptanırken, hiç YN’lik bulunmadı. THC-COOH pozitif olan yedi numuneden ikisi BAT ile negatif saptanırken (YN=2), bir YP sonuç vardı. Numunelerin hiçbirinde benzodiazepin pozitifliği yoktu, ancak dört numunede YP benzodiazepin tespit edildi. BEG pozitif olan bir numune, BAT ile de pozitif bulundu. Pregabalin pozitif olan 11 numunenin tamamı, BAT ile de pozitif bulunurken, bir numunede YP pregabalin tespit edildi.
Tartışma ve Sonuç
BAT, idrarda madde tarama için iyi bir sensitivite ve spesifite ile hızlı ve kolay kullanım imkanı sunmuştur. Amfetamin grubundaki üç YP’liğin muhtemel nedeninin, ikisinde psödoefedrin (>10000 ng/mL), birinde metamfetamin (>10000 ng/mL) çapraz reaktivitesi olduğu düşünülmüştür. Amfetamin YN bir numune için, LC-MS/MS’te cut-off değere çok yakın pozitif sonuç saptanırken (260 ng/mL, cut-off=250 ng/mL); BAT ise, kantitasyon limiti (LOQ)’nin üstünde ancak cut-off altında sonuç vermiştir (201 ng/mL, cut-off=500 ng/mL). Opiat ve oksikodon YP’likleri aynı numunedeki cut-off değer altında morfin, kodein ve metabolitlerinin çapraz reaktivitesine bağlanmıştır. 6-MAM YP’liği saptanan numunede, LC-MS/MS’te LOQ üstünde ancak cut-off altında 6-MAM tespit edilmiştir.
THC-COOH’da tespit edilen iki YN için, BAT LOQ üstünde ama cut-off altında değerler sunmuştur. YP bir numunede ise LC-MS/MS’te LOQ üstünde THC-COOH saptanmıştır. Benzodiazepinler YP bulunan dört numunenin ikisinde LC-MS/MS’te cut-off altında diazepam tespit edilmiştir. Diğer iki numune için ise, numunede doğrulama panelinde bulunmayan benzodiazepinlerin varlığı bir ihtimal olarak düşünülebilir.
Sonuç olarak, biochip array teknolojisi geniş bir panel ve iyi sensitivite ve spesifite değerleri ile idrarda madde analizine olanak tanıyan umut verici bir tarama yaklaşımıdır. Özellikle yalancı negatiflik saptanan testler için sınırlamalar ele alınmalı ve geliştirilmelidir.