Arap Bürosu ve Hicaz Demiryoluna Yönelik Baskınlar (1916-1918)


KARTIN C., Yozgat N.

Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Online), cilt.9, sa.1, ss.362-437, 2024 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Türk-İngiliz ilişkilerinde 19. yüzyılın son çeyreği ciddi çatışmaların yaşandığı bir dönemdir. Söz konusu dönemde İngilizler Mısır’ı işgal etmişlerdir. Gladstone’ın Türk karşıtı eylemleri neticesinde gerçekleşen işgali Osmanlı makamları tanımamıştır. Birinci Dünya Savaşının başlaması ile Mısır, İngilizler tarafından resmen ilhak edilmiştir. Sanayi İnkılâbının getirdiği teknik üstünlüğü kullanan İngilizler Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasını Osmanlı Devleti’ne son vermek için fırsat olarak değerlendirmişlerdir. 1916’da Mısır’da kurulan Arab Büro bu fırsatın gerçekleştirilmesinde önemli çalışmalar icra etmiştir. Büronun Lawrence, Joyce, Garland, Newcombe, Dawnay, Joyce başta olmak üzere pek çok üyesi Türklerin Hicaz ile bağlantısını kesmek suretiyle savaşta üstünlüğü ele geçirmek istemişlerdi. Bu üstünlüğün elde edilmesinin önemli bir aracı olarak demiryollarına saldırılar gerçekleştirilmiş ve sahada Türkler etkisiz kılınmak istenmiştir. Çalışma, bu sürecin 1916-1918 döneminde gerçekleştirilen eylemlerini incelemektedir. Çalışmanın temel kaynağı İngiliz Arşiv belgeleridir. Bunun yanısıra Türkçe ve İngilizce kaynaklar da çalışmada kullanılmıştır.
The last quarter of the 19th century was a period of serious conflicts in Turkish-British relations. British state occupied to Egypt during this period. The Ottoman authorities didn’t recognize the occupation, which took place as a result of Gladstone's anti-Turkish actions. Egypt was officially annexed by the British when the outbreak of the First World War. Using the technical superiority brought by the Industrial Revolution, the British took the outbreak of the First World War as an opportunity to put an end to the Ottoman Empire. The Arab Bureau, established in Egypt in 1916, carried out important work to realize this opportunity. Many members of the Bureau, including Lawrence, Joyce, Garland, Newcombe, Dawnay and others, wanted to gain the upper hand in the war by cutting the Turks connection to the Hejaz. As an important means of achieving this superiority, explosives were planted on the railways to neutralize the Turks in the field. The study aims to clarify the attacks carried out in the 1916-1918 period of this process. The main source of the study is British archival documents. In addition, Turkish and English sources were also used in the study.