Akademik Veri Yönetim Sistemi
İş Ahlakı Dergisi, cilt.14, sa.1, ss.27-62, 2021 (ESCI)
Fütüvvetnameler, ahilik kurumunun inanç esaslarının ve ahlak anlayışının referans kaynağı olarak kabul edilirler. 10. yüzyıldan itibaren yazılmaya başlanan ve geniş anlamda Müslümanların hem günlük hayatında hem de iş hayatında uymaları beklenen ahlaki kuralları içeren bu belgeler, asırlarca İslam-Türk toplumlarının iktisadi hayatında önemli bir yer edinmiştir. Bu gerçekten hareketle, bu çalışmanın amacı, fütüvvet belgelerinin asırlar ötesinden tevarüs eden İslam iktisat düşüncesinin esasları bakımından incelenmesidir. Bize göre, İslam iktisat düşüncesinin temel esasları şöyle sıralanabilir: Tevhit inancı ve rızkın Allah’a ait olması, iş ahlakına ve piyasa düzenlemelerine bağlılık, kurallara dayalı bir mülkiyet hakkının varlığı, bireyin tercihlerinde serbestliği ve rekabetçi bir piyasa mekanizmasının işlerliği, gerektiğinde devletin ekonomiye müdahalesi, helal yollardan kazanmak ve harcamak ve itidalli davranmak (cimrilikten ve israftan kaçınmak). Bu esasların referans kaynağı olarak Kur’an, sünnet, icma ve kıyasın yanı sıra, diğer tali kaynaklar ile fütüvvet ve tasavvuf alimlerinin düşünceleri esas alınmıştır. Çalışmada önce fütüvvetnamelerin İslam iktisadı için kaynak olma potansiyeli tartışılmış, ardından İslam iktisadının yedi temel ilkesi İslami kaynaklar üzerinden ortaya konulmuş ve bu konuların fütüvvetnamelerde nasıl yer aldığı incelenmiştir. Sonuç olarak, fütüvvetnamelerde bu ilkelerden bazılarına dair doğrudan uyumlu ifadeler yer alırken, bazılarıyla ilgili doğrudan bir ifade yer almamaktadır. Bu durumda mümkün olduğunca farklı fütüvvetnamelerden yararlanarak doğrudan veya metinlerin genel çerçevesinden hareketle çıkarsamalarda bulunulmuş ve analizler yapılmıştır.
Fütüvvetnameler Ahilik İslam İktisadı Fütüvvet Ahlakı İslami İş Ahlakı