Akademik Veri Yönetim Sistemi
INTERNATIONAL JOURNAL OF HUMANITIES AND EDUCATION (IJHE), cilt.6, sa.14, ss.470-490, 2020 (Hakemli Dergi)
Özet
Kırgızlar bin yıl öncesinden Yenisey’den, Tanrı dağlarına doğru göç başlatmıştır. Bin yıl öncesine dayanan
Kırgız göçünün ardından bugün hâlen Kırgız Türklerinin dilinde, kültüründe göçüp geldiği Güney Sibirya’da
yaşayan Türklerin izi görülmektedir. Bu çalışmada Kırgız Türkçesinin, Güney Sibirya Türkçelerinden Altay,
Tuva, Hakas Türkçeleriyle olan ses uyumları ve bu uyumlar neticesine oluşan ses olayları üzerinde durulacaktır.
Türk dilinde ses olayları ünlü seslerle ilgili kalınlık-incelik, düzlük-yuvarlaklık ve ünsüzlerle ilgili olarak da
tonluluk - tonsuzluk uyumu vardır. Türk lehçelerinin birçoğunda bu ses uyumları vardır. Fakat ses uyumlarının
uygulanmasında, fonetik yapısında bazı farklılıklar bulunmaktadır. Bunların sebebi de lehçenin kendi içyapısının
yanı sıra tarihî süreç, dil ilişkileri vb. nedenlerden kaynaklı değişikliklerdir. Bu durum daha çok fonetik
farklılıklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Diğer Türk lehçelerine göre, Kırgız Türkçesinde ve Güney Sibirya
Türk lehçelerinde özellik kalınlık-incelik, düzlük-yuvarlaklık uyumunun çok sıkı bir şekilde uygulandığı
görülmektedir. Karşılaştırma yapılırken daha çok Kırgız Türkçesi ve Güney Sibirya Türk lehçelerinin ortak
özellikleri üzerinde durulacaktır.