Akademik Veri Yönetim Sistemi
TURKISH STUDIES, ss.1613-1623, 2013 (SSCI)
Özet
Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi, tarihî Kıpçak Türkçesi yazı dillerindendir. Bu yazılı miras, hem diğer tarihî Türk lehçeleri içerisinde hem de tarihî Kıpçak Türkçesi metinleri içerisinde dikkat çekici kendine mahsus dil malzemesini de bünyesinde barındırmaktadır. Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi metinlerinin kendine mahsus dil malzemesi ses, yapı, cümle ve söz varlığı alanlarında gözlenebilmektedir. Bu metinler genel olarak Karadeniz’in kuzeyinde, Ukrayna’nın batı bölgesinde, özellikle de Kamenetsk- Podolsk ve Lvov bölgelerinde Ermeni harfleriyle yazılmış olan Kıpçak Türkçesine ait dil malzemesini ihtiva eden metinlerdir ve çoğunlukla 16.- 17. yüzyıllar arasındaki döneme aittirler. Konuları itibarıyla ise dinî metinler, vakayinameler, mahkeme tutanakları ve hukuki belgeler, edebî metinler, filolojik metinler ve tabiat bilimleriyle ilgili eserlerdir. Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi metinlerindeki örnekleri değerlendirilecek olan -mAlI eki, Türkçenin eski bir sıfat fiil ekidir. Genel Türkçe içerisindeki durumuna bakıldığında Eski Anadolu Türkçesi döneminin sonlarına doğru, Oğuzcaya mahsus bir sıfat- fiil eki olarak ortaya çıkmaya başladığı görülür. Bu ek, Eski Anadolu Türkçesi döneminin sonlarından itibaren -acak/ -ecek sıfat fiil ekinin anlamıyla kullanılmıştır. -mAlI eki, Osmanlı Türkçesi metinlerinde hem sıfat- fiil eki göreviyle bulunmuş hem de daha sonraları gereklilik kipi eki görevini üstlenmiştir. Günümüzde ise Türkiye Türkçesi yazı dilinde gereklilik kipinin oluşturulmasında kullanılmasının yanı sıra, diğer Batı grubu Türk lehçelerinde ve Kırım Tatar Türkçesinde de kullanılmaktadır. Bu makalede, Eski Anadolu Türkçesinin sonlarında sıfat- fiil eki işleviyle ortaya çıkmış bulunan ve çağdaş Batı Türkçesi grubu yazı dilleri ile Kırım Tatar Türkçesinde gereklilik kipi eki işlevini de yürütmekte olan -mAlI ekinin, Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi metinlerinde tespit edilen örneklerinden yola çıkılarak ekin bu örneklerdeki işlev farklılıklarına değinilecektir. Ayrıca, -mAlI ekinin bu örnekleriyle, Oğuz grubunda bulunan Azerbaycan, Türkmen, Gagavuz ve Kırım Tatar Türkçelerindeki kullanımları arasındaki paralellikler de ortaya konulacaktır.
Kipchak Turkish with Armenian Letters historical writing Kipchak Turkic languages. It is written heritage, languages and other historical writing in Turkish, as well as in historical texts remarkable Kipchak incorporates its own unique language material. Text of Kipchak Turkish with Armenian Letters material in its own unique sound, structure, observed in the areas of sentences and vocabulary. These texts in general, the Black Sea, to the north of the western region of Ukraine, especially regions of Lvov Kamenets-Podolsk and written texts incorporating, the Kipchak Turkish with Armenian Letters language material. Historical mostly 16 - 17 belong to centuries. In terms of the issue of religious texts, chronicle, court proceedings and legal documents, literary texts, such as the works on philological texts and natural sciences are divided into topics. Examples of texts to be evaluated Kipchak Turkish with Armenian Letters article affix -mAlI, an adjective, verb old Turkish supplement. Looking at the overall situation in Turkish, towards the end of the period of the Old Anatolian Turkish, Oguz Turkish's an adjective-verb is beginning to emerge as an affix. This supplement may arise Old Anatolian Turkish, starting from the end of the period -acak\ -ecek act adjective used to mean. It used later in the sense of suffix mode requirement as well as Ottoman Turkish texts for the task of adjective-verb suffix. Today, the Turkish of Turkey, as well as the use of written language in the creation mode requirement, the other Turkish, Crimean Tatar and Turkish dialects used in the Western group. In this article, adjective-verb suffix at the end of Old Anatolian Turkish appeared in function and contemporary group of languages Western Turkish and Crimean Tatar Turkic writing requirement which currently holds the function of affix, the affix mode, identified examples of Kipchak Turkish with Armenian Letters texts function in these samples on the basis of differences in crop will be discussed. In addition, the samples of the crop -mAlI, Oguz group of Azerbaijan, Turkmen, Gagavuz and will be presented at the parallels between the use of the Crimean Tatar Turkish.