Akademik Veri Yönetim Sistemi
28. Uluslararası eğitim Bilimleri Kongresi, Ankara, Türkiye, 25 - 28 Nisan 2019, ss.694-697
Amaç
Araştırmacılar, matematik öğretiminde öğretmenlerin alan bilgisinin öğretim uygulamalarını ve dolayısıyla öğrenci öğrenmesini etkilediğini belirtmektedirler. Bu durum özellikle öğrencilerin zorlandıkları bir konu olan cebirin öğretiminde önemli bir etken olarak vurgulanmaktadır. Alan bilgisinin bir boyutu ise “matematiksel olarak doğru bir tanım yapabilmedir.” Ayrıca kavramların doğru ve farklı tanımlarını yapabilmeleri, öğretmenlerin öğretecekleri konuya dair derin bir kavramsal bilgiye sahip olduklarının bir göstergesidir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, ilköğretim matematik öğretmen adaylarının cebir öğrenmeye temel teşkil eden cebirsel ifade kavramını nasıl tanımladıklarının belirlemektir.
Yöntem
Araştırmada nitel araştırma yöntemi desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Araştırma bir devlet üniversitesi İlköğretim Matematik Öğretmenliği Bölümü 2. Sınıfta okuyan 35 öğretmen adayı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada 35 öğretmen adayının cebir tanımlarını belirlemeye yönelik görüşme formu kullanılmıştır. Bu formda öğretmen adaylarının cebirsel ifadeyi tanımlamaları ve bir örnek yazmalarının istendiği açık uçlu iki soruya yer verilmiştir. İkinci aşamada, öğretmen adaylarının açık uçlu sorulara verdikleri yanıtlar dikkate alınarak farklı tanımlar yapan 7 öğretmen adayı belirlenmiştir. Bu öğretmen adaylarıyla cebirsel ifade tanımları hakkında daha detaylı bilgi edinmek için yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Araştırma verileri içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Öğretmen adaylarının tanımları kodlanarak belirli temalar oluşturulmuştur.
Bulgular
Görüşme formundan elde edilen araştırma bulguları incelendiğinde, çalışmaya katılan 35 öğretmen adayının cebirsel ifade tanımlarının 4 temadan oluştuğu belirlenmiştir. Bu temalar; (i) bilinmeyen içeren ifadeler, (ii) eşitlik içeren ifadeler, (iii) matematiksel ifadeler, (iv) işlem içiren ifadeler. Çalışmaya katılan yirmi yedi öğretmen adayı cebirsel ifadenin “bilinmeyen içeren ifadeler” olduğunu ifade etmiştir. Bu öğretmen adaylarının tanımlarında, sabit, sembol, işlem ve eşitlik içermeme gibi farklı kodlamalar olduğu görülmüştür. Bu öğretmen
695
adaylarından sadece bir öğretmen adayı tanımında cebirsel ifadeyi sabit ve işlem içeren ifadeler olarak tanımlamıştır. Diğer öğretmen adaylarının çoğunun verdiği örnekler işlem içermesine rağmen tanımlarında bu duruma yer vermemişlerdir. Dört öğretmen adayı cebirsel ifadenin “eşitlik içeren ifadeler” olduğunu belirtmiştir. Bu öğretmen adaylarının üçü denklem örneği, diğer öğretmen adayı ise bilinmeyen içermeyen bir eşitlik örneği vermiştir. Üç öğretmen adayı cebirsel ifadeyi “matematiksel ifadeler” olarak tanımlamıştır. Cebirsel ifadeyi matematiksel ifadeler olarak tanımlayan öğretmen adaylarının verdikleri örneklerin bilinmeyen terim içermediği görülmüştür. Bir öğretmen adayı ise cebirsel ifade için “işlem içeren ifadeler” tanımlamasını kullanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme sonucunda elde edilen araştırma bulguları incelendiğinde, öğretmen adaylarının bazılarının görüşme formundaki tanım ve örnekler ile paralel yanıtlar verdikleri belirlenmiştir. Bununla birlikte, öğretmen adaylarına tanımları ile verdikleri örnekleri karşılaştırmaları istenmiştir. Cebirsel ifadeyi bilinmeyenli ifadeler olarak tanımlayan öğretmen adaylarını net olmayan açıklamalar yapmışlardır.
Sonuç
Ortaokul matematik dersi öğretim programında cebirsel ifade en az bir bilinmeyen ve işlem içeren ifadeler olarak tanımlanmaktadır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının cebirsel ifade tanımlarının eksik ve hatalı olduğu tespit edilmiştir. Cebirsel ifadeyi bilinmeyen içeren ifadeler olarak tanımlayan öğretmen adayları, cebirsel ifadenin işlem içermesi gerektiğini belirtmemişleridir. Sadece bir öğretmen adayı cebirsel ifadenin bilinmeyen ve işlem içermesi gerektiğini belirtmiştir. Diğer yandan çoğu öğretmen adaylarını verdikleri örnekler işlem içermektedir. Bu durum öğretmen adaylarının verdikleri örnekler ile tanımlarının uyuşmadığını da göstermektedir. Diğer öğretmen adaylarının tanımları ise cebirsel ifadenin tanımından oldukça farklıdır. Bu öğretmen adaylarının verdiği hiçbir örnek ise cebirsel ifade tanımı ile örtüşmemektedir. Sonuç olarak, çalışmaya katılan ortaokul matematik öğretmen adaylarının cebirsel ifadeyi doğru olarak tanımlayamadıkları tespit edilmiştir. Cebir öğrenme ve öğretimi kapsamında gerçekleştirilen araştırma sonuçları öğretmenlerin temel cebir kavramlarına ilişkin bilgilerinin öğrencilerin öğrenmeleri üzerinde belirleyici olduğunu belirtmektedir. Araştırma bu kapsamda önemli sonuçlar içermektedir.
Anahtar Kelimeler: Matematik Öğretmen Adayları, Cebir, Cebirsel İfade