6. ULUSLARARASI ZEUGMA BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR KONGRESİ, Gaziantep, Türkiye, 19 - 20 Haziran 2021, ss.84-115
Tarihsel gelişim sürecinde kentin temel unsuru olan “meydan”, kente dair mekânsal kimliklerin okunması sürecinde önemli rol oynamıştır. Kentin mekânsal ve sosyo-kültürel değişimi, kent kimliği ve kente dair her tür bilgi meydan üzerinden okunabilmektedir. Anadolu’daki kent meydanları tarihsel süreç içerisinde birçok değişime uğramış olup radikal değişimleri Cumhuriyet döneminde yaşamıştır. Cumhuriyet’le birlikte yeniden kurgulanan kent meydanlarının fiziksel mekânı ve sembolik anlamı Osmanlı dönemine dair anlam ve biçiminden farklılaşmıştır. Cumhuriyet ideolojisi gereği modern Anadolu kentinin oluşması için yeni imar planları hazırlanmıştır. Bu imar planlarına göre düzenlenen kent meydanları, Cumhuriyet ideolojisi ile biçimlenen en prestijli kentsel mekânlara dönüşmüştür. Bu çalışmada bir Anadolu kenti olan Sivas örneğinde Cumhuriyet’in kent meydanı tasavvuruna göre gerçekleştirilen “modern inşa” ile meydanın mekânsal değişiminin öyküsü ele alınmıştır. Cumhuriyet’in kentsel mekânları dönüştürme ve modern kent kimliğini oluşturma amacıyla “meydanı araç olarak” kullanma stratejisi bilinmektedir. Buna göre, Sivas kent meydanı, Cumhuriyet’in ilk yıllarında yeni imajların, yeni kent kültürünün ve modernliğin sembolü olarak yeniden planlanmıştır. Bu çerçevede kent meydanında yeni yapılar ve kentsel boşluklar tasarlanmıştır. İnşa edilen yeni mekânların meydanın mekânsal dönüşüm hikâyesindeki yeri ve önemi çalışma kapsamında incelenmiştir. Çalışmada nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi seçilmiş olup, tarihi belgeler, dergiler, kitaplar, haritalar, imar planları ve fotoğraflar gibi kaynaklardan faydalanılmıştır. Çalışma sonucunda Cumhuriyet dönemi Sivas kent meydanının mekânsal değişimi/dönüşümü ortaya konularak, gelecekte meydan üzerine yapılacak kent planlama çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar kelimeler: Sivas, kent meydanı, kent kimliği, mekânsal değişim/dönüşüm.
The “square,” a city’s central feature in historical development, plays an important role in understanding a city’s spatial identities. Spatial and socio-cultural changes, urban identity, and all kinds of information about the city can be determined by studying the square. City squares in Anatolia have undergone many changes in the historical process, experiencing radical transformations in the Republic period. The physical space and symbolic meaning of the city squares, which were reconstructed during the Republic, differed from the meaning and form of the Ottoman period. This study uses the example of Sivas, an Anatolian city, to discuss the spatial change of the square with "modern construction" inspired by the Republic’s city square. The Republic period used the "square as a tool" for transforming urban spaces and creating a modern urban identity. Accordingly, the Sivas city square was re-planned as a symbol of new images, new city culture, and modernity in the first years of the Republic. In this framework, new buildings and urban spaces were designed in the city square. This study examines the importance of the new built spaces to understand the square’s spatial transformation story. Document analysis was chosen as a qualitative data analysis method in the study, and resources such as historical documents, journals, books, maps, zoning plans, and photographs were used. As a result, the study will reveal the spatial change/transformation of the Sivas city square in the Republic Period and will contribute to the urban planning studies on the square in the future.
Keywords: Sivas, urban square, urban identity, transformation of space