Akademik Veri Yönetim Sistemi
3. Dil, Kültür ve Edebiyat Çalışmaları Sempozyumu, Kayseri, Türkiye, 2 - 03 Mayıs 2024, ss.28, (Özet Bildiri)
Ahmed Cevad Paşa 1850 yılında Şam’da dünyaya gelmiştir. 1863/64 yılında Mekteb-i
Harbiye'yi girmiş, 1871 yılında kurmay subay olarak mezun olmuştur. Eğitimini tamamlayan
Ahmed Cevad Paşa sarayda göreve başlamış, Sultan Abdülaziz’in yaverildiğine getirilmiştir.
Ardından Şam 5. Ordu Erkan-ı Harbiye’sinde görevlendirilmiştir.1877-1878 Osmanlı-Rus
Savaşı’nda Tuna Cephesi’nde görev alan Paşa, başarılarından dolayı miralaylığa terfi etmiştir.
Rumca, Arapça, Farsça, Fransızca ve İtalyanca gibi yabancı dillere hakim olması nedeniyle Osmanlı
Devleti ile Sırp, Yunan, Karadağ ve Anadolu’da Rus sınırının tespitinde görev almıştır. 1884’te
Karadağ, 1888’de Yunanistan sefirliğinin ardından, 1889’da Girit’te görevlendirilmiştir. Girit'teki
başarılı çalışmaları Padişah II. Abdülhamid'in dikkatini çekmiş, 1891’de sadrazamlığa
getirilmiştir. Sadaretinde devletin en önemli sorunu Ermeni meselesi olmuştur. Devlet-i
Âliyye’nin sorunlarının çözümü için yapılması gereken ıslahatları belirten layihayı Sultan II.
Abdülhamid'e sunmuş, layihada sadaretin yetkisinin arttırılmasını isteyince görevinden
alınmıştır.1897’de Girit’te görevlendirilen Paşa, bu görevdeyken Alman İmparatoru II.Wilhelm’in
Suriye ziyaretine mihmandar olarak seçilmiştir. Bu görevi ifa ettikten sonra Şam 5. Ordu
Komutanlığı’na getirilmiş, bu görevdeyken vereme yakalanmış, tedavisi için istifa edip İstanbul’a
dönmüş, dönüşünden kısa bir süre sonra 9 Ağustos 1900’de vefat etmiştir.
Ahmed Cevad Paşa'nın, bahsi geçen resmi hizmetlerinin dışında entelektüel kişiliğinin
yansıması sonucu maarif ve fünûn alanında da büyük hizmetleri olmuştur. Eserler tercüme etmiş
ve kaleme almış, gazetelerde yazılar yazmış, dergi çıkarıp editörlük de yapmıştır. Paşa’nın hayatı
ve eserlerinin bazıları hakkında kitaplar yazılmış, tezler hazırlanmıştır. Ancak Yadigar ismini
verdiği ve aynı isimle dergide neşrettiği risale hakkında araştırmalar yeterli değildir. Paşa’nın
Yadigar isimli risalesi Osmanlıca matbu metindir. 15 günde bir olarak çıkan bu dergi toplamda 24
sayı olarak çıkmıştır. Dergide tarih, askeri tarih, sanayi, edebiyat, ahlak, kozmografya, matematik
ve benzeri konularda hem Ahmed Cevad Paşa’nın hem de bir çok yazarın yazıları mevcuttur. Bu
çalışmadaki amacım Yadigar dergisinden/risalesinden hareketle Paşa’nın, olaylara/durumlara
siyasi ve askeri bakış açısıyla birlikte; bilim, sanayi, edebiyat, ziraat, kozmografya ve matematik,
hakkındaki düşüncelerini ortaya çıkarmak, Paşa ve yaşadığı dönemle ilgili araştırma yapmak
isteyenlere katkıda bulunmaktır.