DÜVEL-İ MUAZZAMA’NIN MÜDAHALESİ ALTINDA EYALET YÖNETMEK: ESAD PAŞA’NIN SAYDA MÜŞİRLİĞİ


Saydam A.

Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, sa.54, ss.153-192, 2023 (Hakemli Dergi)

Özet

Suriye-Filistin bölgesi sekiz yıl Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa’nın yönetiminde kaldıktan sonra Osmanlı Devleti tarafından geri alındı. Bölgenin geri alınması İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya devletleri tarafından 1840 yılında imzalanan Londra Antlaşması sayesinde mümkün olabildi. Başlangıçta antlaşmaya rıza göstermeyen Fransa da sonradan bu devletlere katıldı. Böylelikle Sayda Eyaletinin idaresinde uyulacak kurallar, bu beş devlet ile Osmanlı Devleti arasındaki müzakerelerle belirlendi. Özellikle Mârûnîler ile Dürzîler arasındaki mücadeleler yüzünden Cebel-i Lübnan, Düvel-i Muazzama’nın müdahalesine çok daha açık hale geldi. 1842 yılının son aylarında Sayda Müşiri olarak tayin edilen Esad Paşa’nın görevi süresince bu müdahaleler şiddetle hissedildi. Esad Paşa, Beyrut’taki beş devletin konsoloslarının bilgisi ve onayı olmadan adım atamaz hale geldi. Sonuçta iki buçuk yıla yakın Sayda Müşirliği görevinde bulunan Esad Paşa, bu müdahaleler yüzünden pek de başarılı bir icraat yapamadan bıkkınlık ve hüsran içerisinde istifa etmek durumunda kaldı. Bu makalede söz konusu süreç arşiv belgeleri ile birincil ve ikincil kaynaklar kullanılarak incelenmiştir.

The Syria-Palestine region was taken back by the Ottoman Empire after being under the rule of the Egyptian Governor Mehmed Ali Pasha for eight years. Reclaiming the territory was possible thanks to the London Agreement signed in 1840 by the states of England, Russia, Austria and Prussia. France, which initially did not consent to the treaty, later joined these states. Thus, the rules to be followed in the administration of the province of Sidon were determined through negotiations between these five states and the Ottoman Empire. Especially due to the struggles between the Maronites and the Druze, Jebel-i Lebanon became much more open to the intervention of the great states. In the last months of 1842, these interventions were felt strongly during the duty of Esad Pasha, who was appointed as the Governor of Sidon. Esad Pasha became unable to take a step without the knowledge and approval of the consuls of the five states in Beirut. As a result, Esad Pasha, who had served as the Governor of Sidon for nearly two and a half years, had to resign in frustration without being able to take any successful action due to these interventions. In this article, the process in question is examined by using archival documents and primary and secondary sources.