Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, sa.54, ss.153-192, 2023 (Hakemli Dergi)
Suriye-Filistin bölgesi sekiz yıl Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa’nın
yönetiminde kaldıktan sonra Osmanlı Devleti tarafından geri alındı.
Bölgenin geri alınması İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya devletleri
tarafından 1840 yılında imzalanan Londra Antlaşması sayesinde mümkün
olabildi. Başlangıçta antlaşmaya rıza göstermeyen Fransa da sonradan bu
devletlere katıldı. Böylelikle Sayda Eyaletinin idaresinde uyulacak kurallar,
bu beş devlet ile Osmanlı Devleti arasındaki müzakerelerle belirlendi.
Özellikle Mârûnîler ile Dürzîler arasındaki mücadeleler yüzünden Cebel-i
Lübnan, Düvel-i Muazzama’nın müdahalesine çok daha açık hale geldi.
1842 yılının son aylarında Sayda Müşiri olarak tayin edilen Esad Paşa’nın
görevi süresince bu müdahaleler şiddetle hissedildi. Esad Paşa, Beyrut’taki
beş devletin konsoloslarının bilgisi ve onayı olmadan adım atamaz hale
geldi. Sonuçta iki buçuk yıla yakın Sayda Müşirliği görevinde bulunan Esad
Paşa, bu müdahaleler yüzünden pek de başarılı bir icraat yapamadan
bıkkınlık ve hüsran içerisinde istifa etmek durumunda kaldı. Bu makalede
söz konusu süreç arşiv belgeleri ile birincil ve ikincil kaynaklar kullanılarak
incelenmiştir.
The Syria-Palestine region was taken back by the Ottoman Empire
after being under the rule of the Egyptian Governor Mehmed Ali Pasha for eight years. Reclaiming the territory was possible thanks to the London
Agreement signed in 1840 by the states of England, Russia, Austria and
Prussia. France, which initially did not consent to the treaty, later joined
these states. Thus, the rules to be followed in the administration of the
province of Sidon were determined through negotiations between these
five states and the Ottoman Empire. Especially due to the struggles
between the Maronites and the Druze, Jebel-i Lebanon became much
more open to the intervention of the great states. In the last months of
1842, these interventions were felt strongly during the duty of Esad Pasha,
who was appointed as the Governor of Sidon. Esad Pasha became unable
to take a step without the knowledge and approval of the consuls of the
five states in Beirut. As a result, Esad Pasha, who had served as the
Governor of Sidon for nearly two and a half years, had to resign in
frustration without being able to take any successful action due to these
interventions. In this article, the process in question is examined by using
archival documents and primary and secondary sources.