Akademik Veri Yönetim Sistemi
9. Milletlerarası Türkoloji Kongresi, İstanbul, Türkiye, 13 - 16 Eylül 2021, ss.879-891
Bu
bildiride Türkiye Türkçesinin Kıbrıs ağızları hakkında yazılmış sözlükler ele
alınacaktır. Türkçenin Kıbrıs ağızlarının hâlihazırda üç sözlüğü bulunmaktadır.
Bunlar; Orhan Kabataş’ın “Kıbrıs Türkçesinin Etimolojik Sözlüğü”, Mustafa
Gökçeoğlu’nın “Kıbrıs Türk Ağızları Sözlüğü ve Bener Hakkı Hakeri’nin
“Hakeri’nin Kıbrıs Türkçesi Sözlüğü”dür. Bu üç sözlüğe ek olarak Orhan
Kabataş’ın Yakovas Hacıpieris ile birlikte kaleme aldıkları “Kıbrıs Türk ve Rum
Diyalektlerinin Ortak Sözlüğü (Tarihi-Etimolojik) adlı çalışma bulunmaktadır.
Görüldüğü üzere, bu sözlüklerin isimleri terim bakımından birbirleri ile
uyumsuz oldukları gibi, içerdikleri malzeme bakımından da birbirleri ile
koşutluk içerisinde değildirler. Kiminde madde başı olarak günümüzde Kıbrıs
ağızlarında kullanılmayan (belki de hiç kullanılmamış) pek çok Rumca başta
olmak üzere yabancı kökenli sözcük bulunurken kiminde de Kıbrıs ağızlarında çok
yaygın bir şekilde kullanılan bazı sözcükler madde başı olarak bulunmamaktadır.
Ancak bu sözlüklerin ortak olarak paylaştıkları birkaç hususiyet de vardır. Evvela
dört sözlüğün hiçbiri saha derlemesine dayanmamaktadır veya dayanıyor ise bile
bu yönde hiçbir işaret mevcut değildir. İkinci olarak her dört sözlükte de
kaynağı belirsiz pek çok madde başı kelime mevcuttur. Hatta bazılarında madde
başları için tek bir kaynak belirtilmemiştir. Bu bağlamda, bu çalışmada her dört
sözlük de isimlerinden başlamak üzere, madde başlarının oluşturulma usulleri,
maddelerin açıklanma usulleri, kaynakları ve derleme usulleri gibi sözlük
bilimi yöntemleri bakımından ve günümüz Kıbrıs ağızları açısından güncellikleri
bakımından ele alınacaktır.