I. Uluslararası Kıbrıs'ta Osmanlı İmparatorluğu Öncesi Türkler Sempozyumu, Lefkoşa, Cyprus (Kktc), 13 - 15 May 2019, pp.129-156
Günümüzde
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yaşayan Türk nüfus, 1974 Mutlu Barış Harekâtı
öncesi adada var olan Türkler ve bu harekât sonrasında adaya getirilip iskân
ettirilen veya kendiliğinden gelip yerleşen Türkiyeli göçmenlerden oluşmaktadır.
Umumi olarak zikredilen harekâtın evvelinde adada meskûn olan Türk
nüfusunun 1571’de adanın Osmanlı devleti tarafından fethedilmesini müteakip Anadolu’dan
getirilip Kıbrıs’a yerleştirilen Türklerin torunları olduğu kabul edilir ve bu kabul
büyük oranda doğrudur. Fethin akabinde, binlerce Türk’ün Anadolu’dan sürgün
usulüne göre Kıbrıs’a getirilip yerleştirildiği, Osmanlı arşivlerinde kayıtlıdır.
Fakat fethinden evvel de Kıbrıs’ta Türklerin bulunduğu ile ilgili ciddiye
alınması gereken kayıtlar mevcuttur. Bu kayıtlar, Osmanlı devleri tarafından
fethedilmesinden önce, Kıbrıs’ta beş çeşit Türk topluluğu mevcut olmuştur. Bunlar;
Haçlı krallıkları döneminde adada yaşayan sıradan Türkler, Türk esirler,
Lüzinyan devrinin ilk günlerinden itibaren adada bulunan Türk ticaret kolonisi,
Karamanlı askerler ve Türkopoller şeklinde sıralanabilir. Görüldüğü üzere bu
toplulukların son ikisi, farklı kültürel temellerden gelmekle birlikte, askerî
topluluklar ve Kıbrıs Haçlılarının müttefiki olma konusunda ortak paydaya
sahiptirler. Bu iki tip asker topluluğu haricinde, Kıbrıs’ta Haçlıların
müttefiki olarak bulunmuş ve Türklerle ilişkilendirilebilecek diğer iki askerî
topluluk ise Tatarlar ve Bulgarlardır. Kıbrıs tarihinde önemli rol oynamış bir
diğer Türk askerî varlığı, Mısır merkezli bir devlet kurmuş olan Memluklerdir.
Bunlar, daha önce zikredilmiş toplulukların aksine Kıbrıs Haçlılarının
müttefikleri değil, onların düşmanları olmuşlardır. Türklerle ilişkili olarak
adada bulunduğu kayıt altında bulunan diğer iki topluluk ise Sarakenler
ve Hagarenler denilen topluluklardır. Bu çalışmada, varlıkları hem
Doğulu hem de Batılı kaynaklar tarafından teyit edilen bu Türk askerlerinin
Kıbrıs’ın sosyal ve siyasi tarihine etkileri irdelenecektir.