KIBRIS’TA OSMANLI ÖNCESİ TÜRK ASKERÎ VARLIĞI

Creative Commons License

Peler G. Y.

I. Uluslararası Kıbrıs'ta Osmanlı İmparatorluğu Öncesi Türkler Sempozyumu, Lefkoşa, Kıbrıs (Kktc), 13 - 15 Mayıs 2019, ss.129-156

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Lefkoşa
  • Basıldığı Ülke: Kıbrıs (Kktc)
  • Sayfa Sayıları: ss.129-156
  • Erciyes Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Günümüzde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yaşayan Türk nüfus, 1974 Mutlu Barış Harekâtı öncesi adada var olan Türkler ve bu harekât sonrasında adaya getirilip iskân ettirilen veya kendiliğinden gelip yerleşen Türkiyeli göçmenlerden oluşmaktadır. Umumi olarak zikredilen harekâtın evvelinde adada meskûn olan Türk nüfusunun 1571’de adanın Osmanlı devleti tarafından fethedilmesini müteakip Anadolu’dan getirilip Kıbrıs’a yerleştirilen Türklerin torunları olduğu kabul edilir ve bu kabul büyük oranda doğrudur. Fethin akabinde, binlerce Türk’ün Anadolu’dan sürgün usulüne göre Kıbrıs’a getirilip yerleştirildiği, Osmanlı arşivlerinde kayıtlıdır. Fakat fethinden evvel de Kıbrıs’ta Türklerin bulunduğu ile ilgili ciddiye alınması gereken kayıtlar mevcuttur. Bu kayıtlar, Osmanlı devleri tarafından fethedilmesinden önce, Kıbrıs’ta beş çeşit Türk topluluğu mevcut olmuştur. Bunlar; Haçlı krallıkları döneminde adada yaşayan sıradan Türkler, Türk esirler, Lüzinyan devrinin ilk günlerinden itibaren adada bulunan Türk ticaret kolonisi, Karamanlı askerler ve Türkopoller şeklinde sıralanabilir. Görüldüğü üzere bu toplulukların son ikisi, farklı kültürel temellerden gelmekle birlikte, askerî topluluklar ve Kıbrıs Haçlılarının müttefiki olma konusunda ortak paydaya sahiptirler. Bu iki tip asker topluluğu haricinde, Kıbrıs’ta Haçlıların müttefiki olarak bulunmuş ve Türklerle ilişkilendirilebilecek diğer iki askerî topluluk ise Tatarlar ve Bulgarlardır. Kıbrıs tarihinde önemli rol oynamış bir diğer Türk askerî varlığı, Mısır merkezli bir devlet kurmuş olan Memluklerdir. Bunlar, daha önce zikredilmiş toplulukların aksine Kıbrıs Haçlılarının müttefikleri değil, onların düşmanları olmuşlardır. Türklerle ilişkili olarak adada bulunduğu kayıt altında bulunan diğer iki topluluk ise Sarakenler ve Hagarenler denilen topluluklardır. Bu çalışmada, varlıkları hem Doğulu hem de Batılı kaynaklar tarafından teyit edilen bu Türk askerlerinin Kıbrıs’ın sosyal ve siyasi tarihine etkileri irdelenecektir.