Gaziantep'te Bir Kültürel Mekan Olarak Mutfak


Creative Commons License

NAHYA Z. N.

FOLKLOR/EDEBİYAT, cilt.18, sa.69, ss.9-24, 2012 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 18 Sayı: 69
  • Basım Tarihi: 2012
  • Dergi Adı: FOLKLOR/EDEBİYAT
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.9-24
  • Erciyes Üniversitesi Adresli: Hayır

Özet

Genellikle yemek hazırlamak ve pişirmek için kullanılan mutfak, mimari bir öge ya da evin bir bölümü olmanın ötesinde bir yere sahiptir. Beslenme ihtiyacının giderilmesinde bir geçiş alanı olarak, tarihten bu yana, aynı zamanda ateşi kontrol eden mutfak, ısınma ihtiyacının da giderilmesini sağladığından, çoğu kez evin kalbi olmuştur. Bu gibi işlevleriyle mutfaklar, sosyal yaşamın önemli bir mekânıdır. Mutfak alanları, birçok kültürde kutsal kabul edilmiş, ayinlerde başlıca yeri aldığı gibi, tek başına bir tanrı ya da tanrıça olarak kutsallaştırılmış ve yüceltilmiştir. Bu mekânı daha iyi anlayabilmek amacıyla bu çalışmada, Antep şehir merkezi örneğinden yola çıkarak, geleneksel yapılardan farklı bir mimariye sahip evlerdeki mutfak düzenlemeleri ve mutfağın gündelik yaşamdaki yerine bakılmaktadır. Günümüzde, insanların beslenme etkinlikleri ile mutfak düzenlemelerinin bağıntılı olduğu varsayımından yola çıkılarak, mutfak düzenlemelerine dair gerekçeler ve bu mekanın gündelik yaşama göre şekilleniş biçimleri, işlevsel açıdan değerlendirilmektedir.

Buna göre, Antep’te mutfak bölümünün gündelik yaşam ve insan ilişkileri düşünülerek; yöresel düzene bağlı olarak şekillendiği görülmüştür. Mutfaklar, büyük olmalarının yanında sosyal ilişkilerin yaşandığı ve yaşatıldığı bir alan olma işlevine sahiptir. Ancak mutfaklarda ekonomik farklılıkların belirleyici olduğu görülmüştür. Yanı sıra, mutfakların düzenleniş ve kullanılış biçimlerinde ekonomik yapıdan aile yaşamına kadar çeşitli sosyal ögelerin etkisi de bulunmaktadır. Öncelikle kadınların çoğunlukla ev hanımı olması sebebiyle geleneksel beslenme sistemi devam edebildiğinden, mutfaklar da bu durumdan uzak kalmamıştır.

Kitchen used for preparing food and cooking, is more than an architectural subject or a part of a house. As a place for resolving the need for nutrition, kitchen has controls the fire from the ancient times. Since heating of the house was provided from kitchen, it becomes the heart of house. Kitchen spaces are considered as sacred in many cultures, used as a central point of the rituals; and consecrated and glorified as god or goddesses. As a result, kitchens are one of the most important parts of social life with their functions as such. For understanding this place better, this study explains the internal layout of the kitchens in modern houses which are designed different from traditional ones, with an example of Gaziantep city centre. According to the assumption that the nutritional activities of people and the reasons for the internal arrangement of the kitchens are in cohesion, this study examines the reasons of these people and the arrangement of their kitchens.  

In Antep, kitchens are arranged by considering the daily life and social relations; also with the traditional order. Large kitchens are also the space for social relations. However, economic differences have influence in the arrangement of the kitchens. Moreover, effects of the social elements ranging from economic differences to family life can be observed in the layout of the kitchens. Since most women are still housewives, the traditional food culture is preserved and kitchens are also organised in this manner.