Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ahi Evran Üniversitesi İİBF Dergisi, ‘Fütüvvet, Ahilik ve İktisadi Hayat’ Özel Sayısı, cilt.5, sa.2, ss.88-113, 2021 (Hakemli Dergi)
Fütüvvet, geçmişten bugüne yüklenen anlam derinlikleri zaman zaman değişse de İslam toplumlarında şecaat, kahramanlık, cömertlik ve yardımseverlik vasıflarıyla sosyal, kültürel ve iktisadi hayatın içinde yararlı işler yapmayı kendine şiar edinmiş kişi ve grupların oluşturduğu bir kurumsal kimliğin adıdır. Ahilik ise, bunun Anadolu’da Türkler tarafından aynı misyonu yerine getirmek maksadıyla oluşturulmuş, ama daha ziyade esnaf ve zanaatkar zümreleri üzerinden iş hayatının belli standartlar ve ahlaki esaslar çerçevesinde yürümesini esas alan kurumsallaşmış halidir. Fütüvvetnameler, fütüvvet ve ahilik kurumunun inanç esaslarının ve ahlak anlayışının ana referans kaynağı olarak kabul edilirler. Bu belgeler, 10. yüzyıldan itibaren yazılmaya başlanan ve mensuplarının hem günlük hayatlarında hem de iş hayatlarında uymaları istenen İslam ahlakına dair kuralları ve ritüelleri içerir. Bu anlayış özellikle Türkiye’de güncelliğini korumakta, özlemle ve hayranlıkla anılmaya devam etmektedir. Asırlarca İslamTürk toplumlarının sosyal ve iktisadi hayatında önemli bir yer edinmiş olan fütüvvet ve ahilik geleneğinin sadece geçmişe dönük bir öykünme ve hamaset malzemesi haline gelmesi yerine, bugüne ve yarına ışık tutacak bir meşale olması isteniyorsa, öncelikle fütüvvetnamelerin iyi anlaşılması gerekir. Bu nedenle, mevcut çalışmada üçü Arapça, dördü Farsça ve beşi Türkçe olmak üzere toplam 12 fütüvvetnamenin kısa özetleri verilecek ve değerlendirmeleri yapılacaktır. Anahtar Kelimeler: Fütüvvet, Ahilik, Fütüvvetnameler, Tasavvuf, İslam İktisadı, Esnaflık.
Abstract
Futuwwa is the name of a corporate identity formed by individuals and groups who have adopted the motto of doing useful works in social, cultural and economic life with the qualities of bravery, heroism, generosity and benevolence in Islamic societies, although the depth of meaning attributed to them from the past to the present changes. Akhism, on the other hand, is the institutionalized version of it, which was created by the Turks in Anatolia to fulfill the same mission, but rather, based on the conduct of business life within the framework of certain standards and moral principles over the tradesmen and craftsmen groups. Fütüwwatnames are accepted as the main reference source of belief principles and moral understanding of futuwwa and Akhism. These documents contain the rules and rituals of Islamic morality, which began to be written in the 10th century and whose members were asked to abide by both in their daily lives and in their business lives. This understanding preserves its currency, especially in Turkey, and continues to be remembered with longing and admiration. If the futuwwa and akhi tradition, which has taken an important place in the social and economic life of Islamic-Turkish societies for centuries, is to be a torch that will shed light on the present and the future, instead of just becoming a retrospective imitation and heroism, it is necessary to understand the futuwwatnamas well. For this reason, in the present study, brief summaries of 12 futuwvetnamas, three in Arabic, four in Persian and five in Turkish, will be given and their evaluations will be made. Keywords: Futuwwa, Akhism, Futuwwatnamas, Islamic Mysticism, Islamic Economics, Craftsmanship.