Akademik Veri Yönetim Sistemi
XXIII. Ulusal Klinik Biyokimya Kongresi, Antalya, Türkiye, 27 - 30 Nisan 2023, ss.171
Amaç: Klinik ve adli
toksikoloji kapsamında idrarda madde analizi öncesinde, idrar bütünlük
testlerinin yapılması önerilmektedir. Kreatinin, dansite, pH ve nitrit bütünlük
testleri için kullanılan en önemli parametrelerdir. İdrar kreatinin değerinin
20 mg/dL’nin altında olması “dilüsyonlu numune”; idrar pH’sının <3 veya
>9, nitrit düzeylerinin >500 mg/dL olması veya kreatinin-dansite
uyumsuzluğu “geçersiz numune” kabul edilmektedir. Bu çalışmanın amacı, klinik
toksikoloji kapsamındaki test istemi yapılan numunelerde kreatinin-dansite
uyumsuzluğu olan numune sıklığının ve nedenlerinin belirlenmesidir.
Yöntem: Bu
retrospektif çalışmada idrar kreatinin düzeyleri (kinetik Jaffe yöntemi) 20
mg/dL’nin altında olan 18 yaş üstü erişkin hastaların, eş zamanlı bakılmış
idrar dansite, pH, glukoz ve keton değerleri kaydedildi. İdrar kreatinini 20
mg/dL’nin altında olup, idrar dansitesi 1015 ve üzerinde olan, yani idrar
kreatinin-dansite uyumsuzluğu tespit edilen numuneler için, hastalar klinik ve
laboratuvar bulguları açısından değerlendirildi.
Bulgular: İdrar
kreatinini 20 mg/dL’nin altında olan 102 numune tespit edildi. Bunlardan, 7
tanesinin idrar dansitesi 1015 ve üzerindeydi (range: 1015-1026). Bu 7 numunelerin
tümünde keton negatif, 4’ünde glukoz (50-1000 mg/dL) pozifti ve pH değerleri
6-8 arasındaydı. Tüm numunelerin pH değerleri ise 5-8 arasında bulundu. 102
numuneden 2 tanesi geçersiz numune tanımına uygun olarak, idrar kreatinin
değerleri <2 mg/dL iken dansiteleri normal sınırlardaydı (1005-1030). Bu
hastaların tanıları mesane kanseri ve kronik renal yetmezlikti. Dilüe idrar
numunelerinde idrar kreatinin düzeyleri ile dansiteleri arasında bir korelasyon
tespit edilemedi (Spearson korelasyon analizi, rho:-0.074, p=0.462).
Sonuç ve Tartışma:
Dilüe ve geçersiz numune, madde analizi öncesi numune ret kriterlerindendir.
Fazla sıvı tüketimi veya mayi yükleme gerektiren durumlarda idrar kreatinin
düzeyi 20 mg/dL’nin altına inebilir. İdrar kreatinin-dansite uyumsuzluğu
(kreatinin düşük, dansitenin normal/yüksek) numunede hile olabileceğini
düşündürmekle birlikte, mesane ve idrar yollarında oluşan tıkanıklıklar,
tümörler, renal kan akışının azalması, kardiyak-renal yetmezlik, diabetes
mellitus, gibi patolojilerde de karşılaşılabilir. Bu nedenle, idrar bütünlük
testlerinde geçersiz sonuçlarla karşılaşıldığında numune reddi yapmadan önce,
bu klinik bulgular sorgulanmalıdır.