Sibirya'da Türkçenin Temas Ettiği Diller


Peler G. Y.

II. Uluslararası Bilim ve Yazı Dili Olarak Türkçe Sempozyumu, Kayseri, Turkey, 18 - 20 May 2024, pp.401-407

  • Publication Type: Conference Paper / Full Text
  • City: Kayseri
  • Country: Turkey
  • Page Numbers: pp.401-407
  • Erciyes University Affiliated: Yes

Abstract

Sibirya’nın Türk dili, kültürü ve tarihi açısından büyük ehemmiyet arz ettiği biline gelmiş bir hakikattir. Kadim zamanlardan beri Türklerin bu coğrafyada önemli bir rol oynadıkları konusunda bütün bilim adamları hemfikirdir. Ancak bu durma rağmen, Türklerin bu coğrafyadaki geçmişleri konusunda bazı konularda tartışmalar mevcuttur. Kimileri Sibirya’nın Türklerin ana yurdu olduğu fikrini ileri sürerken kimileri Türklerin bu coğrafyaya çok kadim bir zamanda dışarıdan geldiklerini düşünmektedir, kimileri ise Türklerin Sibirya’ya nispeten geç bir vakitte intikal ettikleri görüşünü savunmaktadır. Her hâlükârda Türkler, yazılı tarihin başlarından beri bu coğrafyada bulunmuşlar ve damgalarını buraya vurmuşlardır. Zaman zaman buralarda büyük devletler kurmuşlar, zaman zaman ise buraları başka yerlerde kurdukları devletlerin hudutları içerisine dâhil etmişlerdir. Bunun sonucunda da günümüzde Sibirya’nın farklı bölgelerinde kısmen öbekler hâlinde, kısmen de dağınık şekilde farklı Türk toplulukları yaşamaktadır. Bu büyük coğrafyada Türklerle birlikte, pek çok halk da bulunmaktadır. Bu haklar Moğolca, Tunguzca gibi Altay dilleri; Samoyetçenin farklı lehçeleri ve birtakım başka Fin – Ugor dilleri gibi Ural dilleri; çeşitli Paleo-Sibirya ve Yenisey dilleri gibi pek çok farklı yerli dilleri ve elbette Rusça gibi bir Slav dili konuşmaktadırlar. Bu dillerle Sibirya Türk lehçeleri çeşitlilik gösteren seviyelerde temas içerisindedir ve çok çeşitli sosyal ilişkiler içeren bir dil alanı (Sprachbund veya linguistic area) meydana gelmiştir. Bu bildiride Türkçenin bu farklı dillerle kurduğu sosyal ilişkiler ele alınacaktır.