Yalta ve Potsdam Konferansları: Sovyetler Birliği’nin Türk Boğazlarında Egemenlik Paylaşım Talepleri


Creative Commons License

KÖSE I., KÖSE I.

ULUSLARARASI KARADENİZ İNCELEMELERİ DERGİSİ, cilt.10, sa.19, ss.241-276, 2015 (Hakemli Dergi)

Özet

Çarlık Rusyası, Karadeniz’in kuzey yakasını istila ettikten sonra Türk Boğazlarını ve Boğazların her iki kıyısını ele geçirerek kışın donan kuzey limanlarına alternatif olmak üzere sıcak denizlere ulaşım yollarını garanti altına almak istemiştir. Çarların, zikredilen istekleri I. Dünya Savaşı’na kadar büyük güçler arasındaki anlaşmazlıklar, savaş sonrasında ise Bolşevik Devrim nedeniyle gerçekleşememiştir. Bolşevik Devrim sonrasında Çarlık Rusyası’nın halef devleti olan Sovyetler iki savaş arası dönemde Çarlık politikalarından vazgeçerek Osmanlı’nın halef devleti Türkiye ile yakın ilişkiler kurmuş fakat II. Dünya Savaşı ile birlikte Sovyetler de Çarlık ile benzer olarak İstanbul ile Boğazları ele geçirmek istemiştir. Bu sefer Çarların yerini Stalin ile Molotov ikilisi almıştır. Belirtilen amaçla Savaşın son yılındaki Yalta ve Potsdam Konferanslarında Boğazlar ve Türkiye’den toprak talebi konusu sürekli gündeme getirilmiş fakat zikredilen talepler İngiltere ve ABD tarafından kabul edilmemiştir. Böylece sorun güç politikası ile çözülmeye çalışılmıştır. 

After her invasion northern bank of Black Sea Tsarist Russia wanted to occupy Turkish Straits and both sides of the Straits to guarantee her access to warm waters as an alternative in case of ice bond northern ports. Above said desires of Tsars could not be realized due to big power conflicts over this region and could not be realized after WWI due to Bolshevik Revolution. After Revolution, successor state of Tsarist Russia was Soviets and during two inter war period had good relations with Ottoman’s successor Turkey.  But at the beginning of WWII, Soviet policy had been changed and alike Tsars Soviet leader Stalin and Molotov couple also started to ask sovereignty over Turkish Straits. Hence, during Yalta and Potsdam Conferences during the last year of war they put their demands regarding Turkey on table. But, Britain and US did not accept Soviet demands. Thus the question turned into a conflict should be solved by power politics.