Erken Cumhuriyet Dönemi Endüstri Yerleşkelerinden Bir Örnek: Sivas Cer Atölyesi (1939)

Creative Commons License

Sönmez F., Baran M.

7. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Ankara, Türkiye, 13 - 14 Mart 2020, ss.67-83

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.67-83
  • Erciyes Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Cumhuriyet rejiminin hedeflemiş olduğu modernleşme ideolojisi bağlamında Anadolu kentlerinde kurulan endüstri yerleşkeleri; oluşturdukları mekânlar ile kentin ve kentlinin yaşam biçimini dönemin çağdaş ulus inşa etme hedefine ulaştıran en belirgin mekânsal ürünlerinden biri olmuştur. Bütün ekonomik zorluklara rağmen Erken Cumhuriyet Dönemi boyunca kurulan fabrikalar; sahip oldukları üretim atölyeleri, makineleri, barınma birimleri, eğitim ve sosyal mekânları ile kentin ve kentlinin modernleşmesinde adeta birer enerji merkezi halinde gelmişlerdir. 1939 yılında Sivas’ta kurulan Cer Atölyesi de Erken Cumhuriyet Dönemi endüstri yerleşkelerinden biri olarak bu çalışmanın araştırma konusunu oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında Cer Atölyesi; sahip olduğu mekânların biçimlenişleri, malzeme kullanımları ve strüktürel özellikleriyle incelenmiştir. Çalışmanın temel amacı, Cer Atölyesi’nin Sivas kentinin modernleşme sürecine olan katkısını incelemektir. Bu kapsamda Erken Cumhuriyet Dönemi’nin bağlamsal özellikleri ortaya konulmuş ve bu dönemde ülke genelindeki endüstri yerleşkelerinin modernleşme süreci ile olan ilişkisi açıklanmaya çalışılmıştır. Sivas Cer Atölyesi’nde yapılan alan çalışması ile yapılar incelenmiş, elde edilen fotoğraflar ve belgeler değerlendirilerek durum analizleri yapılmıştır. Sivas Cer Atölyesi; yerleşke kurgusu, içerisindeki üretim ve üretimi destekleyici birimleri, idari birimleri ve sosyal birimleri rasyonel olarak tasarlanmış binaların asal geometrik formları, simetrik plan kurguları, süslemeden uzak sade ve oranlı cephe düzenleri, yapım teknolojileri ve malzemeleri ile dönemin modern mimari anlayışının somut örneği konumundadır. Günümüzde bu yerleşkeler, salt bir ekonomik değer olmakla kalmamış aynı zamanda teknolojik, toplumsal ve mimari değerleri ile de önemli birer endüstriyel miras olarak nitelendirilmişlerdir. Sonuç olarak bu çalışma ile Sivas Cer Atölyesi’nin sahip olduğu niteliklerden dolayı Erken Cumhuriyet Dönemi Endüstri Mirası arşivinde yer alması gerekliliği ortaya konulmuştur.

CIndustrial campuses established in Anatolian cities in the context of the modernization ideology targeted by the Republican regime have become one of the most prominent spatial products that brought the life style of the city and its inhabitants to the goal of building a contemporary nation with the spaces they create. Despite all the economic difficulties, factories established during the Early Republican Period have almost become an energy center in the modernization of the city and the inhabitants with their production ateliers, machines, shelter units, educational and social spaces. Cer Atelier, founded in Sivas in 1939, constitutes the research subject of this study as one of the industrial settlements of the Early Republican Period. Within the scope of the study, Cer Atelier has been examined with the shape, material usage and structural features of the spaces it owns. The main purpose of this study is to examine the contribution of Cer Atelier to the modernization process of Sivas. In this study,out of qualitative research techniques, case study and screening method have been used. In this context, the contextual characteristics of the Early Republican Period have been revealed by a detailed literature review and in this period the relationship between industrial settlements throughout the country and the modernization process tried to be explained. In addition, the structures related to the field work carried out in Sivas Cer Atelier have been examined, the obtained drawings, photographs and documents have been evaluated and the situation analyzes performed. Depending on the Sivas Cer Atelier's campus fiction ; production and production support units, administrative units and social units have been rationally designed and still they have become the indicators of the modern architectural intellectual of the period with its main geometrical forms of the buildings, symmetrical plan constructions, simple and proportional facade layouts without decoration and along with construction technologies and materials. Today, similar campuses are not only an economic value, but are also considered as important industrial heritages with their technological, social and architectural values.As a result,with this study,the fact that the necessity for Sivas Cer Atelier to be included in the Industrial Heritage Archive of the Early Republic Period due to its qualifications have been revealed. Keywords: Architecture of Early Republican Period, Modernization, Industrial Heritage, Sivas Cer Atelier.