Akademik Veri Yönetim Sistemi
I. Uluslararası Altayistik Sempozyumu, Kayseri, Türkiye, 18 - 20 Mayıs 2023
Bu çalışmada, Altay dillerinde
saat, dakika, saniye vs. gibi zamanla ilgili kavramları karşılamak üzere
kullandıkları kelimeler üzerinden Altay dilli halkların zamanla ilgili olan
algıları hakkında bir sonuca varılmaya çalışılacaktır. Yapılan incelemelerde,
Altay dilli halkların bu kavramları karşılamak üzere umumiyetle yabancı kökenli
kelimeler kullandıkları görülmüştür. Bu kavramları karşılamak üzere kullanılan
kelimelerin kopyalandığı diller olarak Arapça, Çince ve Rusça öne çıkmaktadır.
Elbette neredeyse bütün Altay dillerinde bu kavramların tamamının başka
dillerden kopyalanan kelimelerle karşılanması bir rastlandı değil. Bu doğrudan
Altay dilli halkların bu kavram alanı ile ilgili algıları ile alakalı bir
durumdur. Zaman ile alakalı kavramları karşılamak için kopyalanmış kelimelerin
kullanılma oranlarının daha geniş zaman aralığını karşılamak için kullanılan
kavramlardan daha dar zamanı karşılamak için kullanılan kavramlara gittikçe
arttığı görülmektedir. Mesela “yıl” kavramı için kullanılan kelimelerde
kullanılan kopyalanmış kelime oranı, “salise” kavramını karşılamak için
kullanılan kopyalanmış kelimelere göre çok daha düşüktür. Bu durum, Altay dilli
halkların atalarının hayat tarzlarının bir sonucu olarak küçük zaman
birimlerini adlandırmadıklarını akla getirmektedir. “yüzyıl / asır” gibi insan
ömrünü aşan zaman birimleri için kullanılan kelimelerde de kopyalanmış
kelimelerin kullanılma oranının arttığı görülmektedir. Bu durum da yazılı
kültür ile alakalı bir durum olmalı. “asır” gibi bir insan ömrü için fazla uzun
zaman birimlerinin adlandırılması doğrudan yazılı kültür ve belki bilhassa
tarih yazıcılığı ile ilişkili bir mesele gibi görünüyor. Dolayısıyla bu
kültürün çok gelişmiş olmadığı toplumlarda bu uzun zaman birimlerini karşılamak
için kopyalanmış kelimelerin kullanılması tabii bir durum gibi görünmektedir.