Orta Asya’nın çok degisik cografyalarına yayılmıs olarak bulunan eski Türk
yazıtlarında anlatılanları Çin, Bizans ve Arap kaynaklarıyla karsılastırma olanagı
bulunmaktadır. Ancak bu karsılastırma, kaganlık yazıtlarının sahiplerinin anılan
devletlerle, devlet baglamında iliskileri varsa yapılabilir. Kaganlık yazıtları dısındaki
yazıtların özellikle kime ait oldukları ve nasıl yazıldıklarıyla dikildikleri hakkındaki
bilgiyi ancak tastaki verilerden anlamak zorundayız. Bu baglamda yazıtların büyük
bir kısmında neden yazılıp dikildikleri belirtilmistir. Tasların ölçüleri ve agırlıgı
düsünüldügünde bunların nasıl dikildikleri de merak konusu olmaktadır. Bunlardan
Yenisey havzasında bulunan bazı yazıtların nasıl tasındıgı ve dikildigine dair bilgiler
bulunmaktadır.
Bu çalısmada yazıtların yazılıs ve dikilis öykülerinin anlatıldıgı cümleler bir
araya getirilmis, bozkır hayatı ile iliski kurulup eski Türklerin sosyal hayatı hakkında
bilinenlere yeni bilgiler eklenmeye çalısılmıstır. Cümlelerdeki problemli kelime ve
ibareler hakkında, yazıtlar üzerinde çalısan arastırmacıların eserleriyle karsılastırılarak
bazı öneriler getirilmistir.
Anahtar Kelimeler: Eski Türk Yazıtları, Yazılıs ve Dikilis Öyküleri, Yazıt
Kolofonları, Eski Türkler, Sosyal Hayat
There is a chance to compare what is mentioned in the Old Turkish
Inscriptions, which are spread over various areas in the Middle Asia, with Chinese,
Byzantine and Arabic sources. However, this comparison can only be made possible
on condition that the owners of the khanate inscriptions have governmental relations
with the mentioned governments. The information on especially who they belong
to and how they were engraved – except for the khanate inscriptions, can only be
gathered from the data on the stones. In this sense, in the majority of inscriptions it
was specified why they were engraved and erected. When the size and the weight
of the stones are taken into consideration, how they were erected arouses curiosity.
Among these inscriptions, some situated in the Yenisey Basin give information about
how they were carried and erected.