Tevbe-nâme Geleneği ve Doğu Türkçesi ile Yazılmış Manzum Bir Tevbe-nâme Örneği

Çelik R.

VII. ULUSLARARASI ŞEYH ŞAʿBÂN-I VELÎ SEMPOZYUMU “MÂVERÂÜNNEHİR”, Kastamonu, Türkiye, 17 - 18 Mayıs 2024, ss.628-635, (Tam Metin Bildiri)

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Kastamonu
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.628-635
  • Erciyes Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Klas†k Türk edeb†yatı, gen†ş b†r coğrafyada asırlar boyu devam eden ve kültürümüzün şek†llenmes†nde öneml† etk†s† olan b†r edeb†yattır. Bu edeb†yatın temel özell†kler†nden b†r† d†nî kaynaklardan beslenm†ş olmasıdır. Bu husus†yet b†rçok d†nî/edebî türün ortaya çıkmasına ves†le olmuştur. B†lerek ya da b†lmeden †şlenen günahlardan duyulan p†şmanlığı, edebî b†r anlayışla d†le get†ren tevbe-nâmeler, d†nî anlayış ve hassas†yetle yazılmış met†nlerd†r. Kısaca “Günahlardan p†şman olup Allah’a sığınmak, ondan yardım †stemek” şekl†nde tanımlanab†lecek tevbe, çeş†tl† edebî met†nlere konu olmuş, bu anlayışla yazılan manzum ya da mensur met†nlere genel †t†bar†yle tevbenâme den†lm†şt†r. Anadolu sahasında klas†k ş††rlerde bu türün örnekler† bulunduğu g†b† Doğu Türkçes† †le yazılan met†nlerde de tevbe-nâme örnekler†ne rastlanmaktadır. Çalışmaya konu olan tevbe-nâme metn† Çağatay sahasında yazılmış on altı bey†tl†k b†r manzumed†r. B†r mecmuada kayıtlı olan ve gazel nazım şekl†yle yazılan ş††r†n şa†r† bell† değ†ld†r. D†l ve anlatımında Doğu Türkçes†n†n özell†kler† görülür. Çalışmada Klas†k Türk edeb†yatında tevbenâmeler hakkında genel b†lg† ver†ld†kten sonra eldek† met†n şek†l, d†l ve muhteva özell†kler† bakımından †ncelenmeye çalışılacak ve ş††r†n çevr† yazılı metn† ver†lecekt†r. Anahtar kel]meler: Klas6k Türk Edeb6yatı, Ş66r, D6nî Türler, Tevbe-nâme, Doğu Türkçes6.