Akademik Veri Yönetim Sistemi
KÜLTÜR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, sa.26, ss.218-244, 2025 (Hakemli Dergi)
ÖZ 1960-1980 süreci hem sosyalizm/komünizm ideolojilerinin yükselişte olduğu hem de devrimci sol örgütlerin “kapitalist devlet” düzenine karşı mücadele ettiği, buna karşın sosyalist/komünist devrimi savundukları yıllardır. Bu yıllarda sosyalist örgütlerin çatıştığı güçler; devlet, sermaye ve kendilerini devletin koruyucusu olarak gören “komandolar”dır. Yaşar Kemal’in İstanbul romanlarında bir taraftan bu siyasi karşıtlık diğer yandan çarpık kentleşme sonucu bozulan tabiat vardır. Eserlerde ön plana çıkan hegemonik nosyonlar olarak “devlet” 70’li yılların devlet ideolojisini yansıtan resmî kurumlar ve dönemin iktidarını; “sermaye” romanlarda İstanbul’un rant düzenini elinde tutan burjuva sınıfını; “komando” kavramı ise bu yıllarda Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) öncülü olan Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi’nin (CKMP) yaz kamplarında yetiştirdiği milliyetçi-ülkücü karakterleri tanımlar. Yaşar Kemal’in İstanbul romanları kapsamında incelenen eserler, konusu İstanbul’da geçen ve tema olarak birbirini tamamlayan Al Gözüm Seyreyle Salih (2021), Deniz Küstü (2021) ve Kuşlar da Gitti (2023) romanlarıdır. Benzer kurguya sahip oldukları için bazı makalelerde “üçleme” olarak tanımlanan bu eserler nehir roman özelliği taşımadıkları için “üçleme” kavramı kullanılmamıştır. Çalışmada bu romanlar üzerinden devlet, sermaye, komandolar ile tabiat, halk, sosyalistler arasındaki hegemonya ilişkisi ele alınacak ve çalışma sonucunda elde edilecek bulgular sonuç bölümünde değerlendirilecektir. Anahtar Sözcükler: Yaşar Kemal, hegemonya, devlet, tabiat, halk.