Öğrenme Psikolojisi, Sümeyye DERİN,Mustafa GÜÇLÜ, Editör, Eğiten Kitap, Ankara, ss.1-279, 2024
Gestalt
kuramı, bireylerin çevrelerindeki dünyayı nasıl algıladıklarını ve
anlamlandırdıklarını anlamaya odaklanan psikolojik bir yaklaşımdır.
"Gestalt" terimi Almanca "biçim", “bütün” veya
"şekil" anlamına gelmekte ve insanların nesneleri tek tek parçaların
bir araya gelmesinden ziyade organize bütünler olarak algılama eğiliminde
olduğu fikrini savunmaktadır. Gestalt’a göre parçalardan bir anlam bulma
arayışı manasız ve yetersizdir. Birey, bütüncül bir bakış açısıyla anlama
ulaşılabilmektedir.
On
dokuzuncu yüzyılın sonlarında davranışçı ve yapısalcığa tepki olarak ortaya
çıkmış olan bilişsel temelli bu kuram, temelde üç büyük bilim insanı ile
anılmaktadır: Wertheimer, Köhler ve Koffka. Gestalt kuramı uzun yıllar etkisini
sürdürse de Wagemans ve diğerlerine (2012) göre, günümüzde Gestalt’ın konumu
hakkında net yorumlar yapmak mümkün değildir. Wertheimer ve Koffka’nın
beklenmedik ve erken ölümleri o dönemdeki Gestalt öğrencilerinin niteliğini ve
niceliğini olumsuz etkilemiştir. İkinci jenerasyon olarak adlandırılan Duncker,
Gelb, Lauenstein vb. isimlerinin yanı sıra Almanya’da yetişen birçok doktora öğrencisi
olsa da Gestalt öğretilerini çok azı taşıyabilmiştir (Köhler, 1962). Ayrıca
bilişselcilerin ortaya çıkması ve psikolojiyi etkisi altına alması Gestalt
kuramının üstüne gölge düşürmüştür. Ancak günümüzde çoğu kuramın algısal
gruplamayla ilgili teorileri başat olarak Gestalt’e dayanmaktadır ve hala
Gestalt ile ilgili birçok deneysel çalışmalar yapılmaktadır. Bu açıdan
bakıldığında Gestalt’ın farklı kuramlarda kendini var edebildiği görülmektedir.
Özellikle ortaya koyulan yeni algı yöntemleriyle tekrar adından söz
ettirebilmiştir. Bütüncül yaklaşımların güç kazandığı dönemde bilişsel dahil
olmak üzere farklı kuramlarla iş birliği halinde çalışıldığını görmek
mümkündür.
Gestalt
kuramı; psikoloji, tasarım ve eğitim de dahil olmak üzere birçok faklı alanda
kullanılmaktadır. Özellikle eğitim alanına Gestalt kuramının ilkelerinin
aktarılmasının önemli olduğu belirtilebilir. Gestalt kuramının bütüncül bakış
açısı, eğitimcilerin farklı kavram ve becerileri birbirine bağlayarak bir
konunun kapsamlı bir şekilde anlaşılmasını sağlamayı amaçladıkları bütünsel bir
öğrenme yaklaşımını desteklemektedir. Dahası Gestalt kuramı, bireylerin bilgiyi
farklı şekilde algılayabileceğini ve düzenleyebileceğini başka bir deyişle
bireysel farklılıkları kabul etmektedir. Eğitim bağlamında bu, öğretmenleri
farklı öğrenme stillerini ve tercihlerini tanımaya ve bunlara uyum sağlamaya
teşvik eder. Erişti ve diğerleri (2013) tarafından görsel algı kuramlarına
dayalı etkileşimli öğretim ortamı hakkında yapılan çalışmanın sonuçlarına göre
görsel algı tasarımlarının öğrenciler için daha ilgi çekici olduğu ortaya
konulmuştur. Özellikle öğrenme ortamları öğrencilerin algı düzeyleri ve
beklentileri ile ilişkilendirildiğinde daha olumlu sonuçların elde edildiği
görülmüştür. Bu bağlamda Gestalt kuramının algısal gruplama yasalarının eğitim
öğretim sürecinde de kullanımına dikkat edilmesinin oldukça önemli olduğu
düşünülmektedir.
Gestalt
theory is a psychological approach that focuses on understanding how
individuals perceive and make sense of the world around them. The term "
Gestalt " means "form", "whole" or "shape"
in German and advocates the idea that people tend to perceive objects as
organized wholes rather than collections of individual parts. According to
Gestalt , the search for meaning from parts is pointless and insufficient.
Meaning can be reached from an individual, holistic perspective.
This
cognitive-based theory, which emerged in the late nineteenth century as a
reaction to behaviorism and structuralism, is mainly associated with three
great scientists: Wertheimer , Köhler and Koffka. Although Gestalt theory has
remained influential for many years, according to Wagemans et al. (2012), it is
not possible to make clear comments about the position of Gestalt today. The
unexpected and early deaths of Wertheimer and Koffka negatively affected the
quality and quantity of Gestalt students at that time. Duncker, Gelb,
Lauenstein etc., called the second generation. Although there are many doctoral
students who grew up in Germany, very few of them were able to carry the
Gestalt teachings (Köhler, 1962). In addition, the emergence of cognitivists
and their influence on psychology cast a shadow over the Gestalt theory.
However, today, most theories about perceptual grouping are predominantly based
on Gestalt, and many experimental studies are still being conducted on Gestalt.
From this perspective, it can be seen that Gestalt can exist in different
theories. It has been able to make a name for itself again, especially with the
new perception methods introduced. It is possible to see that in the period
when holistic approaches gained strength, they were worked in collaboration
with different theories, including cognitive.
Gestalt
theory; It is used in many different fields, including psychology, design and
education. It can be stated that it is especially important to transfer the
principles of Gestalt theory to the field of education. The holistic
perspective of Gestalt theory supports a holistic approach to learning in which
educators aim to provide a comprehensive understanding of a subject by
connecting different concepts and skills. Moreover, Gestalt theory recognizes
that individuals can perceive and organize information differently, in other
words, individual differences. In the educational context, this encourages
teachers to recognize and accommodate different learning styles and
preferences. According to the results of the study conducted by Erişti et al.
(2013) on interactive interactive teaching environment based on visual
perception theories, it was revealed that visual perception designs are more
interesting for students. It has been observed that more positive results are
obtained especially when learning environments are associated with students'
perception levels and expectations. In this context, it is thought to be very
important to pay attention to the use of the perceptual grouping laws of
Gestalt theory in the education and training process.