Akademik Veri Yönetim Sistemi
Online Journal of Art and Design, cilt.10, sa.1, ss.175-198, 2022 (Hakemli Dergi)
Osmanlı’da Tanzimat Fermanının yayınlanmasından
sonraki modernleşme sürecinde Batı ile ilişkilerin ivme kazanmasıyla eğitim,
giderek ön plana çıkmış ve bir tür toplumsal dönüşüm mekanizması olarak
işlemesi gündeme gelmiştir. Kademeli olarak yenilenen ve değişen eğitim
sistemine paralel olarak, okul binaları taşrada yaygınlaştırılmıştır. Osmanlı’nın
eğitim alanındaki modernleşme sürecini yansıtan bu okul binaları, yeni
biçimlenen kentlerin sosyo-kültürel yapısına, fiziki siluetlerine önemli
katkılar sağlamıştır. Osmanlı’nın son dönem eğitim politikasını yansıtan yapılardan
biri olan, Kayseri ili Pınarbaşı ilçesinde 1908-1910 yılları arasında inşa
edilmiş Barbaros İptidai Mektebi (İlkokulu), bu çalışmada örneklem olarak
seçilmiştir. Okul, orijinal işlevini yitirmiş olmasına rağmen, inşa edildiği
dönemin tarihsel, toplumsal ve mimari özelliklerini yansıtmasına ek olarak,
sahip olduğu detayları ve yerel malzeme kullanımıyla özgündür. Çalışma
kapsamında, Barbaros İlkokulu’nun yakın çevresiyle kurduğu ilişki, plan şeması,
yapı malzemesi, yapım tekniği, restitüsyon kararları gibi mimari ve kentsel
ölçekteki konulara odaklanılmıştır. Yöntem olarak nitel araştırma
tekniklerinden; literatür taraması, gözlem, belgeleme ve dokümantasyon
yöntemlerine başvurulmuştur. Barbaros İptidai Mektebi, Osmanlı neo-klasik
döneminin mimari ve estetik özelliklerini yansıtan ve ayakta kalan nadir
örneklerinden biridir. Buna göre, Barbaros İlkokulu bağlamında Osmanlı’nın
20.yy okul yapılarının mekansal organizasyonunu anlamak mümkün olacaktır.
Çalışma sonucunda, mimarlık tarihi bağlamında oldukça önem arzeden bu yapının
orijinal işlevine uygun olarak korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması
konusunda yerel yönetimlerin gerekli planlamaları yapmaları önerilmektedir.