Akademik Veri Yönetim Sistemi
9th International Congress on Engineering, Architecture and Design, İstanbul, Türkiye, 14 - 16 Mayıs 2022, ss.814-824
Hitit döneminden itibaren birçok uygarlığa ev sahipliği yapan Nevşehir, antik dönemde Nyssa (Nysa), Osmanlı döneminde Muşkara adı ile anılmış, kent daha sonra Damat İbrahim Paşa’nın imar faaliyetleri ile "Yenişehir" anlamına gelen "Nevşehir" ismini almıştır. İlk yerleşimlerin bugün kent merkezinde kalan “Nevşehir Kale” içinde başladığı sonrasında kale yamaçlarına doğru genişlediği bilinmektedir. Zaman içerisinde çıkarılan imar yasalarıyla Kale ve çevresinde yeni yapılaşmalara izin verilmiştir. Yeni yapılaşma faaliyetleri ile alan tarihi yerleşim kimliğini kaybederken gecekondulaşmıştır. Nevşehir Belediyesi’nin 2005 yılında Nevşehir Kale etrafında bulunan mahalleleri ‘Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı’ ilan etmesi ile 2012 yılında alanda yıkım çalışmaları başlamış, yapıların altından varlıkları kısmen bilinen birbiri ile de bağlantılı büyük kaya oyma mekanlar ortaya çıkmıştır. 2014 yılında başlatılan kapsamlı bir araştırma sonucunda, 2020 yılında alanın sınırları belirlenerek ‘yenileme alanı’ ilan edilmiştir. Araştırma kapsamında 31 anıtsal yapı ve 39 sivil mimari örneği tespit edilmiştir. Bu anıtsal yapılardan biri de “Köşk Minareli Mescit” yapısıdır. Çalışmanın konusunu oluşturan “Köşk Minareli Mescit” yapısı çevresindeki kentsel dokunun büyük oranda yok olması nedeniyle yerleşimin içinde, yanında yer alan kısmen korunarak gelmiş okul yapısı ile birlikte iklim ve doğa koşullarına, burada yoğun hissedilen vandalizme ve kaçak kazılara karşı savunmasız bırakılmıştır. Anıtsal yapının koruma çalışmaları kapsamında öncelikle güncel halinin tespiti ve belgelenmesi için gelişen dijital teknolojilerden faydalanılarak fotoğraflama ve tarama işlemi yapılmış Agisoft-Metashape, Autocad, Photoshop, 3D Max gibi programlar yardımı ile veriler dönüştürülerek üç boyutlu modellemeleri hazırlanmış ve yapı için bir üst örtü önerisi geliştirilmiştir. Bu çalışma Erciyes Üniversitesi BAP projesi FYL11569 nolu proje kapsamında desteklenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Nevşehir Kalesi, Köşk Minareli Mescit, Kültürel Miras, Dijital Belgeleme