Fıkıh usulü yazımında İbnü’s-Sââtî (ö. 694/1295) ile başlatılan ve daha sonra adına memzûc yöntem denilen yazım tarzının mahiyeti, ayrı bir yöntem olup olmadığı, isimlendirilmesi, bu yazım tarzının kimler tarafından izlendiği, hangi eserlerin bu yazım tarzına göre yazıldığı ve bu yazım tarzının ortaya çıkmasına etki eden sebepler gibi konular, modern dönemde yapılan çalışmalarda yeterince açık ve net olarak ortaya konulmamıştır. Bu yazının amacı, bu tür belirsizlikleri gidermeye yönelik bir katkı sunmaktır. Bu amaçla önce Hudarî Bey’den başlayarak günümüze gelinceye değin fıkıh usulüne ilişkin çalışmalarda bu yazım tarzı konusundaki algının genel bir tasviri yapılmıştır. İkinci olarak söz konusu algının mahiyetine ilişkin bazı tespitlerde bulunulmuştur. Üçüncü olarak memzûc metot olarak adlandırılan bu yazım tarzının ne olup olmadığına ilişkin bazı tespit ve değerlendirmelere yer verilmiştir. Bu çerçevede: 1) Kimi yazar ve araştırmacıların ileri sürdüğü gibi bu yazım tarzına göre eser yazdığı ileri sürülen usulcülerin, usul anlayışlarında eklektik bir usul anlayışı oluşturmak gibi bir amaç taşımadığı ve bu yazım tarzının, memzûc (karma) metot olarak isimlendirilmesinin isabetli olmadığı üzerinde durulmuştur. 2) Örnek verilen eserlerden hangilerinin bu yazım tarzına dâhil olduğu, hangilerinin dâhil olmadığına ilişkin bir değerlendirme yapılmıştır. 3) Bu yazım tarzının çoğunlukla Hanefî usulcüler tarafından izlenmekle birlikte diğer mezheplere mensup bazı usulcüler tarafından da izlendiği iddiasının doğru olup olmadığı incelenmiş ve bu yazım tarzının konumlandırılması konusunda bir teklif ve öneri sunulmuştur. 4) Son olarak da eklektik ve uzlaşmacı bir usul anlayışı oluşturmak için usul eseri yazımı anlamında memzûc metodun, modern bir olgu olduğuna temas edilmiştir. Anahtar kelimeler: İslam Hukuku, Fıkıh Usulü, Fıkıh Usulü Yazımı, Fıkıhçı Yöntem, Kelamcı Yöntem, Memzûc Metot, Karma Metot.
The issues such as the nature of the writing style that was initiated by Ibn al- Sāāṭī (d. 694/1295) in the writing of usul al -fiqh and later called the memzūj method, whether it is a separate method or not, its naming, who followed this writing style, which works were written according to this writing style, and the reasons affecting the emergence of this writing style have not been revealed clearly enough in the studies conducted in the modern period. The aim of this article is to make a contribution to resolve such uncertainties. For this purpose, firstly, a general description of the perception of this writing style in the works on the usul al-fiqh from Hudarī Beg to the present day has been made. Secondly, some determinations have been made regarding the nature of this perception. Thirdly, some determinations and evaluations about the nature of this writing style, which is called memzūj method, are given. In this framework, 1) It has been emphasised that the usulists who allegedly wrote works according to this style of writing did not aim to create an eclectic understanding of usul in their understanding of usul, and that it is not accurate to name this style of writing as memzūj (mixed) method. 2) An evaluation has been made regarding which of the works given as examples are included in this writing style and which are not. 3) Although this writing style is mostly followed by Hanafi jurists, the claim that it is also followed by some jurists belonging to other sects has been examined whether it is true or not, and a proposal and suggestion on the positioning of this writing style has been presented. 4) Finally, it is emphasised that the memzūj method is a modern phenomenon in the sense of writing a usul work in order to create an eclectic and consensual understanding of usul. [The English Extended Abstract is available at the end of the article.]
