Türkçe’de Söz Kesme Eylemi: Kim, Nerede, Niçin Daha Çok Söz Kesiyor?


Creative Commons License

Bulut D., Mannasoğlu H.

XXI. Ulusal Dilbilim Kurultayı, Mersin, Turkey, 10 - 11 May 2007, pp.163-171, (Full Text)

  • Publication Type: Conference Paper / Full Text
  • City: Mersin
  • Country: Turkey
  • Page Numbers: pp.163-171
  • Erciyes University Affiliated: Yes

Abstract

This study aims to discover and compare male and female interrupters’ ends during conversations in Turkish, focusing on such components of communication as setting/scene, acknowledging or disregarding transition-relevant points, and interrupted speaker’s gender.

 

Among the subjects are members of a family, and staff and students from Erciyes University. Forty communicative situations with interruptions of 33 native speakers of Turkish aged between 18 and 70, 16 of whom are male and 17 of whom are female, tape-recorded in various circumstances were analyzed quantitatively and qualitatively in terms of the variables mentioned. The frequencies were converted into percentages and compared with each other.

 

According to the results, transition-relevant points are most disregarded in formal situations, male participants’ interruptions, and interruptions aimed to “start one’s turn.” More frequent interruptions in informal rather than formal situations and in situations in which they are aimed to “start one’s turn” are also among the results. When women and men are compared, the study reveals that women both interrupt and are interrupted more; women interrupt more in informal but men do so in formal situations; there are more interruptions in mixed-sex conversations; men’s interruptions of women outnumber vice versa; both male and female interrupters frequently pursue the ends “to start their turns” and “to require clarification,” but women use the aims “to support the current speaker” and men “to end the current speaker’s turn” more often.

Key Words:

1. Sociolinguistics 2. Communication 3. Interruption 4. Gender differences 5. Aims

Bu araştırma, fiziksel/kültürel ortam, geçişe uygun noktaların tanınması ya da göz ardı edilmesi, sözü kesilenin cinsiyeti gibi iletişimsel unsurları da ele alarak kadın ve erkek katılımcıların Türkçe konuşmalar sırasında gerçekleştirdikleri söz kesmelerdeki amaçlarını belirlemeyi ve karşılaştırmayı hedeflemektedir.

 

Çalışmanın katılımcıları bir ailenin üyelerinden ve Erciyes Üniversitesi’nin personel ve öğrencilerinden oluşmaktadır. 16’sı erkek, 17’si kadın olmak üzere 18–70 yaş arasında, Türkçeyi ana dili olarak konuşan 33 kişinin farklı ortamlarda kaydedilmiş söz kesmelerini içeren 40 iletişim durumu sözü geçen değişkenler açısından incelendi. Elde edilen sıklıklar yüzdeye çevirilip nitelik ve nicelik açısından birbiriyle karşılaştırıldı. 

 

Sonuçlara göre geçişe uygun noktalar en çok resmi ortamlarda, erkek katılımcıların söz kestiği ve sözü kesenin “konuşmadaki sırasını başlatmak” amacını taşıdığı durumlarda göz ardı edilmektedir. Gayri resmi durumlarda resmi olanlardan daha çok söz kesildiği ve söz kesmelerde en çok kullanılan amacın katılımcının “konuşmadaki sırasını başlatmak” istemesi olduğu da bu çalışmadan çıkan sonuçlar arasındadır. Kadınlar ve erkekler karşılaştırıldığında ise, kadınların hem en sık söz kesen hem de sözü en sık kesilen olduğu, kadınların gayri resmi, erkeklerin ise resmi durumlarda daha çok söz kestiği, farklı cinsiyetten katılımcıların konuşmalarında daha çok söz kesildiği, erkeklerin kadınların sözünü kesmesinin kadınların erkeklerin sözünü kesmesinden daha sık gerçekleştiği, hem kadınların hem de erkeklerin söz keserken “konuşmadaki sıralarını başlatmak” ve “açıklama istemek” amaçlarını sık kullandığı, ancak kadınların “konuşmacıyı desteklemek” ve ona “daha fazla bilgi sunmak” amaçlarını erkeklerin ise “konuşmacının sırasını sona erdirmek” amacını daha sık kullandıkları ortaya çıktı.

 Anahtar Kelimeler:

1. Sosyodilbilim 2. İletişim 3. Söz kesme 4. Cinsiyet farkları 5. Amaçlar