Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. ULUSLARARASI ZEUGMA BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR KONGRESİ, Gaziantep, Türkiye, 19 - 20 Haziran 2021, ss.68-83
Dünyada yaygın bir biçimde 1960-1990 yılları arasında etkin olan postmodern hareket, ülkemizde de 1980’ler başında sanat, müzik ve mimarlık ürünleriyle bir geçerlilik zemini kazanmış ve Modernizm’e alternatif bir tutum oluşturmuştur. 1990’lar başından itibaren etkisi azalan Postmodernizm akımının biçimci, tarihselci ve seçmeci anlayışlarının Prof.Dr. Hasan Şener ve Merih Karaaslan gibi akademisyen ve/veya serbest çalışan mimarların tasarımlarında devam ettiği gözlemlenmiştir. Buna karşın 1990’lar Türkiye’sindeki siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik oluşumda dış dünya ile ilişkilerde yeni durumların ortaya çıkmasıyla mimari alanda da çok yönlü arayışlarla, üslup karmaşalarıyla kendini gösteren bir ortam oluşmuştur. Bu kapsamda 1990’lar Türkiye mimarlığı, tam da postmodern hareketin boyut değiştirdiği böyle bir dönemi temsil etmektedir. Bu dönemde açılan “Hacı Bektaş-ı Veli Kültür Merkezi” (1992) mimari proje yarışmasını mimar Merih Karaaslan ve Mürşit Günday’ın müşterek projeleri kazanmıştır.
Mimarlar projelerinde dönemin popüler kültür anlayışına uygun tarihçilik ve bölgeselcilik kavramları çerçevesinde kurguladıkları bir yapı tasarlamışlardır.
Bu çalışmada “Hacı Bektaş-ı Veli Kültür Merkezi” yarışmasına ait jüri değerlendirme raporlarına göre 1990’lar başında Türkiye mimarlık söylemi ve mimari proje yarışmalarında jüri tarafından dikkate alınan mimari tasarım kriterleri çözümlenecektir. Buna göre seçilen birinci proje üzerinden form-fonksiyon,
strüktür-malzeme-teknoloji ve kent-yapı-yakın çevre ilişkileri incelenecektir. Çalışmada yöntem olarak tasarıma ait mimari planlar, yapıya ait fotoğraflar, yarışma jüri raporları üzerinden nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizine başvurulacaktır. Çalışmanın sonucunda, eski üslup ve dönemlerde görülen kolonat, alınlık, taçkapı, kümbet, cumba gibi bazı mimari ögeleri yeni yapılarda uygulamanın tarihin çağdaş bir yorumu olduğunu savunan Türkiye’deki postmodernist mimarların 1990’lar döneminin çoğulculuk, çeşitlilik ve eklektik yaklaşımına paralel kendine özgü bir mimari yaklaşım ve tasarım kriterleri sergiledikleri görülmüştür.
Anahtar kelimeler: 20.yy Türkiye Mimarlığı, Postmodernizm, Merih Karaaslan, Hacı Bektaş-ı Veli Kültür Merkezi
The postmodern movement, which was worldwide between 1960 and 1990, gained valid ground in art, music, and architectural products in our country in the early 1980s, forming an alternative attitude to modernism. Despite decreasing in influence since the early 1990s, the formalist, historicist, and selective conceptions of the postmodernism movement continued in the designs of academicians and/or architects such as Professor Hasan Şener and Merih Karaaslan. However, in 1990 Turkey's architecture was influenced by the emergence of global environmentalism into Turkey’s political, social, cultural, and economic development.
In this context, Turkish architecture of the 1990s witnessed a change in the postmodern movement.
Architects Merih Karaaslan and Mürşit Günday won the "Hacı Bektaş-ı Veli Cultural Center" (1992) architectural competition in which architects designed a building within the framework of historiography and regionalism in their projects.
This study will examine the architectural design criteria considered by the jury in Turkey as the basis for judging the "Hacı Bektaş-ı Veli Cultural Center" competition. Accordingly, form-function, structure-material-technology, and city-building-close environment relations will be examined through the first
selected project. The study’s methodology will include document analysis and a qualitative data analysis over architectural plans, photographs, and competition jury reports. In conclusion, postmodernist architects in Turkey advocated for the implementation of "perimeter columns, pediments, portals, vaults, bays, etc.” as used in ancient times in new structures in some way. These architects displayed an architectural approach incorporating the pluralism, diversity, and eclecticism
of the 1990s.
Keywords: 20 th century Turkish Architecture, Postmodernism, Merih Karaaslan, Hacı Bektaş-ı Veli Cultural CenterCultural Center