Evrensel Bir Adalet Teorisi Geliştirmek? Honneth’in Freedom’s Right Adlı Eseri Örneğinde Metodolojiye Dair Bazı Düşünceler


Creative Commons License

İMAMOĞLU M. I.

Temâşâ. Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, no.1, pp.95-132, 2014 (Peer-Reviewed Journal)

Abstract

Abstract

Developing a Universal Theory of Justice? Some Methodological Considerations Using the Example of Honneth’s “Freedom’s Right

There are three main approaches in the controversy about the possibility of developing a universal theory of justice: particularism, universalism and the mediating approach which is called contextualist universalism. In this article, I summarize the particularist and universalist approaches and then I concentrate on the contextualist universalism. I want to explain the investigation method which the contextualist universalism prefers. This method tries to link looking “inward” and “outward” with each other; namely (1) sharpening understanding of conceptions of morality and justice which form our community by means of philosophical, historical, cultural, contextual, psychological, empirical and institutional inquiry, and (2) critical analysis of these conceptions with regard to their compatibility with universal values by means of intercultural comparisons. In this spirit I call attention to some works in which I see reflections of this methodological approach. Then I focus on a representative work, namely on Axel Honneth’s “Freedom’s Right”, in order to show how this approach can be applied. In the conclusion, to what extent Honneth fulfills the requirements of this approach is evaluated and, the importance of his work for researches on the philosophy, sociology and history of law in Turkey is explained.

Key words: Human rights, globalization, modernism, communitarianism, European Union, The Frankfurt School, Hegel, capitalism, history of law, interdisciplinary studies.

Özet

Evrensel bir adalet teorisi geliştirebilmenin ne derece mümkün olduğuna dair yakın dönemde yaşanan tartışmalarda üç farklı tavrın ortaya çıktığı görülmektedir: Yerelcilik, evrenselcilik ve uzlaştırmacı tavır. Makalede, ilk iki tavrın temel iddialarına kısaca değinildikten sonra, ağırlıklı olarak uzlaştırmacı tavır üzerinde durulacak ve bu tavrı benimsemenin ne tür bir araştırma metodunun da benimsenmesini gerektirdiği gösterilmeye çalışılacaktır. Bu metod, ahlâk ve adaletle ilgili konularda araştırma yaparken, hem “içeriye” hem de “dışarıya” bakılması gerektiğini söyler. Yani, (1) kendi ait olduğumuz çevreyi şekillendiren ahlâk ve adalet anlayışlarının neler olduğuna dair bilincimiz, felsefî, tarihsel, kültürel, bağlam odaklı, psikolojik, ampirik ve kurumsal araştırmalar yapılmak suretiyle güçlendirilmelidir. (2) Bu anlayışların evrensel değerlerle ne derece uyum içerisinde olduğunu tesbit edebilmek için eleştirel bir gözle kültürlerarası karşılaştırmalar yapılmalıdır. Bu meyanda, kanaatimizce bu metodolojik yaklaşım tarzının izlerini taşıyan bazı eserler tanıtılacaktır. Ardından, bu tarzın uygulamaya nasıl aktarılabileceğini daha yakından gösterebilmek amacıyla, Axel Honneth’in Freedom’s Right adlı kitabı örnek metin olarak incelenecektir. Sonuç bölümünde ise, Honneth’in eserinde bu tarzı ne oranda benimsediği değerlendirildikten sonra, eserin Türkiye’de hukuk felsefesi, sosyolojisi ve tarihi alanlarında yapılacak olan çalışmalar açısından önemine değinilecektir.

Anahtar kelimeler: İnsan hakları, küreselleşme, modernizm, komüniteryanizm, Avrupa Birliği, Frankfurt Okulu, Hegel, kapitalizm, hukuk tarihi, disiplinlerarası çalışmalar.