Research Information System
6th International Eurasian Conference on Science, Engineering and Technology, Ankara, Turkey, 25 - 27 June 2025, pp.144, (Summary Text)
Arıtma çamurlarının artan hacmi ve bertaraf edilmesi günümüzde ciddi bir problem haline gelmiştir. Belediye tesislerinde arıtma çamurlarının işlenmesi veya bertaraf edilmesi işletme maliyetlerinin temel bölümünü oluşturmakta, bundan dolayı ekonomik ve çevresel açıdan sürdürülebilir yöntemlerin kullanılması gerekmektedir. Sürdürülebilirliğin sağlanması ve maliyetin düşürülmesi amacıyla arıtma çamurlarının tarımda arazi tabanlı uygulanması alternatif yöntemler arasında yer almıştır. Bu çalışmada; analizleri belirlenen atık çamurun (%7,5, %15, %20, %25, %50, %75) toprakla seyreltilerek farklı gübre dozlarında (%25, %50, %100) sorgum bitkisinin gelişimi üzerine etkileri incelenmiş ve kullanılabilirliği değerlendirilmiştir. Bulgular, arıtma çamurunun ilave edilen miktarının artmasının sorgum bitkisinin gelişimine engel olduğu ancak miktarı seyreltildiğinde sorgum gelişimini teşvik ettiği, özellikle arıtma çamurunun dozunun azaltılmasının ve gübre ilavesinin birlikte etkisinin bitki-kök boyu, sap çapı, bitki-kök yaş ağırlığı, bitki-kök kuru ağırlığı gibi fizyolojik parametreleri kontrol grubuna kıyasla önemli düzeyde etkilediği belirlenmiştir (p<0,001). En yüksek değerler bitki boyunda A7,5-G50 grubunda 76,16 cm, kök derinliğinde A7,5-G25 grubunda 35 cm, bitki ve kök yaş ağırlığı A7,5-G100 grubunda sırasıyla 66,79 g ve 41,07 g ölçülmüştür. Ayrıca uygulanan atık çamur miktarının artması kontrol grubuna kıyasla toprak pH değerlerinde azalmaya, EC ve organik madde değerlerinde artışa neden olmuştur. Bulgular değerlendirildiğinde, arıtma çamurunun yüksek oranlarda toprağa ilavesinin bitkisel üretimi olumsuz yönde etkileyebileceği; ancak uygun dozlarda uygulandığında bitki gelişimini destekleyici yönde anlamlı sonuçlar elde edilebileceği düşünülmektedir.